Viaduct van hergebruikte onderdelen wint Vernufteling

Om grondstoffen te besparen en CO₂-uitstoot te verminderen, ontwerpt het consortium Closing the Loop volledig circulaire kunstwerken. Dit project heeft zowel de vakprijs als de publieksprijs van de Vernufteling gewonnen.

‘Closing the Loop’ werd door de vakjury verkozen tot meest vernuftige en schaalbare ingenieursproject met maatschappelijke meerwaarde. Met 22% van de 2378 stemmen ging Antea Group er ook vandoor met de publieksprijs.

Jaarlijks organiseert Koninklijke NLingenieurs in samenwerking met De Ingenieur de verkiezing van het meest innovatieve ingenieursproject. Elk vernieuwend, technologisch geavanceerd of baanbrekend project met een duidelijke maatschappelijke relevantie kan worden ingezonden. De editie van 2023 stond voor het eerst ook open voor niet-leden van NLingenieurs. Bekijk hier de 17 inzendingen.

Vijf nominaties vakjury

De vijf inzendingen die kans maakten op de juryprijs van De Vernufteling 2023:

• Kitt Engineering met ‘Slimme Tegel’
• Antea Group met ‘Closing the Loop’
• Royal HaskoningDHV met ‘Ephyra‘
• Royal HaskoningDHV met ‘Digital Twin’
• ABT met ‘De Houtkern bouwmethode’

Closing the Loop

Honderden kunstwerken, zoals bruggen, tunnels en viaducten, bereiken de komende jaren het einde van hun technische levensduur. De meeste daarvan eindigen nu nog als gemalen gruisbeton, dat bijvoorbeeld wordt gebruikt voor de fundering van wegen. Dat is zonde en past bovendien niet in het streven van de overheid om de Nederlandse economie voor 2050 circulair te maken.

Daarom richtten Antea Group, GBN groep, Nebest en Strukton Civiel het consortium Closing the Loop op, met als eerste project de volledig circulaire vervanging van het Daelderweg-viaduct over de A76 bij Nuth in Zuid-Limburg. Twee derde van het nieuwe viaduct dat hier komt te liggen, zal uit hergebruikte onderdelen bestaan, de rest wordt opgebouwd uit gerecyclede materialen. Dat levert een vermindering op van 60 procent aan CO₂-uitstoot en van 10 procent aan bouwkosten.

“Circulair bouwen vergt een andere manier van ontwerpen”, zegt Frank Sengers, adviseur kunstwerken bij Antea Group. “We moeten nu uitgaan van de onderdelen die beschikbaar zijn.” In dit geval zijn dat onderdelen uit de huidige twee viaducten over de A76 bij Nuth, aangevuld met liggers van een ‘donor-viaduct’ over de A9. “Dat viaduct wordt vervangen door een onderdoorgang, dus die liggers kan men daar niet ter plekke opnieuw gebruiken.”

Breder of hoger dan gepland

Circulaire viaducten zullen er anders uit gaan zien dan nieuwbouwviaducten. Sengers: “Soms zal een herbruikbaar onderdeel net wat breder of hoger zijn dan we in eerste instantie zelf bedacht zouden hebben. Dan passen we het ontwerp daarop aan.” Bij het viaduct bij Nuth is er zelfs bewust voor gekozen het circulaire karakter goed zichtbaar te maken.

Een lastiger uitdaging is het omgaan met de nieuwe normeringen. Sengers: “We gebruiken materiaal van oude kunstwerken, maar de normen voor de sterkte van het materiaal zijn inmiddels strenger geworden.” De onderdelen moeten dus opnieuw getest en worden doorberekend om de sterkte vast te stellen, en eventueel moet de constructie worden aangepast om te garanderen dat deze voldoet.

De eerste stappen voor het circulaire viaduct in Nuth worden momenteel gemaakt met de ‘oogst’ van de liggers uit het A9-viaduct. Dit zal halverwege april voltooid zijn. Het Daelderweg-viaduct wordt het eerste volledig circulaire viaduct van Nederland, zegt Sengers. Over de volgende toepassingen voor het Closing the Loop-concept kan hij nog niks vertellen. “Maar het is zeker dat het hier niet bij blijft!”