Het algoritme als manager: “Maak alvast afspraken”

Werkgevers en werknemers moeten het gesprek aangaan over het inzetten van algoritmes en het gebruik van data bij het aansturen van medewerkers. Dat stellen het Rathenau Instituut en TNO in het rapport Eigen ritme of algoritme. Dit rapport verkent hoe elementen van algoritmisch management worden ingezet buiten de zogenoemde platformeconomie.

Algoritmisch management is een fenomeen dat vooral bekend is in de platformeconomie waar werknemers vaak worden aangestuurd door algoritmes die gebruik maken van grote databestanden. Met die data kunnen ze bijvoorbeeld het werk plannen van bezorgers van pizza’s en pakjes, uitrekenen wat de snelste route is die ze kunnen nemen en hun prestaties beoordelen op basis van de cijfers of smileys die klanten geven.

Schaal onduidelijk

Zo extreem als in de platformeconomie lijkt algoritmisch management in andere sectoren niet voor te komen. Toch worden ook daar elementen van algoritmisch management steeds vaker ingezet voor het automatiseren van managementtaken, zoals het aansturen van werknemers en de controle van hun werk. Onduidelijk is nog op welke schaal dit gebeurt, in welke vorm en wat dit betekent voor de kwaliteit van het werk. Omdat algoritmisch management grote efficiencyvoordelen kan bieden voor werkgevers, lijkt het aannemelijk dat dit ook buiten de platformeconomie verder zal toenemen.

Verkennende studie

Het rapport is een eerste verkennende studie naar toepassingen van algoritmisch management binnen reguliere organisaties. Ook laat het zien hoe organisaties in verschillende sectoren op verschillende manieren hiermee werken. Zo kunnen werkgevers in een callcenter met behulp van algoritmes het werk van hun medewerkers tot in het kleinste detail voorschrijven en controleren. In de groenvoorziening kunnen werknemers met een app zelfstandig controleren of de kwaliteit van hun snoeiwerk voldoende is, zodat ze niet op hun manager hoeven te wachten voordat ze doorkunnen naar hun volgende klus.

Mogelijk grote gevolgen

“De manier waarop algoritmisch management wordt ingezet, is bepalend voor de effecten op de werkbeleving van werknemers”, zegt onderzoeker Wouter van der Torre van TNO. “Als die meer controle ervaren door de inzet van technologie, ervaren ze bijvoorbeeld ook minder autonomie en meer werkdruk en burn-outklachten.”
“De toename van algoritmisch management kan grote gevolgen hebben voor hoe mensen hun werk verrichten”, zegt onderzoeker Djurre Das van het Rathenau Instituut. “Essentieel zijn de keuzes die organisaties maken. Welk doel willen ze nastreven? Welke data willen ze daarvoor verzamelen? Waar kunnen medewerkers verhaal halen als ze het niet eens zijn met de keuze die algoritmes maken? Daarover moeten werkgevers en werknemers nu het gesprek aangaan.”