18 sep. 2023
3 minuten
Aan de elektronica-ontwerpkant kan je een behoorlijke slag maken als het aankomt op hergebruik van materialen en efficiëntere recycling. Dat kan je op de vakbeurs Electronics & Applications ervaren bij lezingen van onder meer Nano Dimension en VDL TBP Electronics. En ook in het meer geïntegreerde productontwerp zijn slagen te winnen, zoals Partner for Innovation en Flow products laten zien. Nog meer aansprekend is hoe een eindgebruiker met dit alles omgaat, met in dit geval niet de kleinste producten, namelijk hele treinstellen.
Na een levensduur van ongeveer twintig jaar worden de dubbeldekstreinen van het type VIRM (Verlengd Interregiomaterieel) door NS gemoderniseerd. Bij de meest recente moderniseringsronde is 86% van de onderdelen opgeknapt en opnieuw in de betreffende trein aangebracht. Circa 13% van de onderdelen krijgt een tweede leven elders. Samen maakt dit dat 99% van de materialen is hergebruikt.
2030: 100% circulair
NS heeft zich als doel gesteld om in 2030 circulair in te kopen, materialen maximaal te (her)gebruiken en geen afval meer te creëren op kantoren, werkplaatsen en van treinen. Marjan Prent is als senior engineer ‘treinbeleving en duurzaamheid’ aanjager van de werkgroep ‘circulair ontwerpen treinmodernisering’. Deze werkgroep probeert het principe van circulair ontwerpen tot inherent onderdeel te maken van het moderniseren van de treinen bij NS.
“Inmiddels kunnen bijna een nieuwe trein maken uit gebruikte materialen, behalve het casco”, zegt Marjan. “Om in 2030 volledig circulair te werken, zijn we de samenwerking aangegaan met de leveranciers. Dit vraagt om een hele nieuwe aanpak en een cultuuromslag die veel vraagt van zowel NS als van de leveranciers.”
Als voorbeeld noemt Marjan de afvalstromen van de bekabeling en dan specifiek het snijproces. Wanneer er ergens in het proces een kabel te kort wordt afgesneden, wordt nu onderzocht wat de mogelijkheden zijn betreffende opslag en hergebruik van de kabel. Dit vraagt dus om opslagcapaciteit, maar ook om een nieuwe benadering van afval.
Doorbreken automatismen
Het automatisme van weggooien moet worden veranderd naar hergebruik en recycling. Dit is een leerproces waarbinnen bij elke afzonderlijke afvalstroom nieuwe en zeer creatieve ontwikkelingen gaande zijn. Afval is geen restproduct meer, maar een nieuwe grondstof. Oude treinstoelen worden bijvoorbeeld geüpgraded tot fauteuils en oude treinvloeren krijgen een tweede leven als tafeltennistafel. Er is een hele nieuwe ontwikkeling gaande die zich richt op het hergebruiken van oude afgeschreven materialen die tot voor kort in de verbrandingsoven of de stortplaats eindigden.
Daarbij zijn er ook technisch gezien nog voldoende uitdagingen, zoals veiligheidseisen, kosten en productspecifieke eisen. Dat levert een interessant spanningsveld tussen Europese aanbestedingseisen, veiligheids- en ontwerpeisen en de mogelijkheden die de leveranciers NS kunnen bieden.
Circulariteit wordt door iedereen positief benaderd, maar er is nog behoorlijk wat ruis op de lijn. “Wat is bijvoorbeeld een circulair relais precies?”, vraagt Marjan zich hardop af. “Waar ligt het onderhoud, wat gebeurt er als het kapot is, hoe lang zit er garantie op?”
Niet duur
Circulair is duur. “Dat wordt inderdaad vaak gezegd, maar dat klopt niet,” zegt Marjan. “Bij de laatste aanbestedingsprocedures waarbij circulariteit werd meegenomen, was de meest circulaire ook de goedkoopste!”
Anderen lazen ook
