TNO helpt onderzoek effectiviteit Zwarte Wieken windturbines met sensoren, camera’s en radar 

In Groningen wordt onderzocht of het zwart verven van een windmolenwiek voorkomt dat vogels er tegenaan vliegen. TNO helpt hierbij door sensoren, camera’s en een radarsysteem in en rond te turbines te plaatsen.

Gedurende ongeveer een jaar worden in de Eemshaven in twee turbines, waarvan er één is uitgerust met een zwarte wiek en één niet, sensoren en (thermische) camera’s geïnstalleerd met het WT-Bird systeem van TNO. De sensoren zitten in elke wiek en registreren aan de hand van trillingen elke aanvaring. De camera’s dienen ter verificatie en soortherkenning. De beelden brengen ook het gedrag van de vogels in de buurt van de turbine in kaart.

Met de WT-Bird systemen wil TNO meer inzicht krijgen in het moment dat de vogel met een wiek in aanraking komt. Ook verwachten de onderzoekers een nauwkeuriger beeld van het aantal aanvaringen te krijgen omdat het gebied rond de turbines niet overal toegankelijk is voor handmatige zoektochten.

In het systeem op de ongeverfde turbine worden ook microfoons geplaatst om vogels akoestisch te detecteren. Om het vlieggedrag in de omgeving van de turbines in kaart te brengen wordt een 3D vogelradar geïnstalleerd.

De resultaten worden vergeleken met de metingen vanuit het onderzoek Zwarte Wiek, dat sinds eind 2021 loopt en waarvan de tussentijdse resultaten voorjaar 2024 worden gepubliceerd. 

70 procent minder vogelslachtoffers

In Noorwegen leidde het zwart verven van één wiek tot 70 procent minder vogelslachtoffers onder bepaalde soorten vogels. De provincie Groningen en energiebedrijf RWE laten sinds eind 2021 onderzoeken of dit ook geldt voor de situatie in Nederland, met andere vogelsoorten en een ander landschap.

Inmiddels is van zeven turbines in windpark Eemshaven, met een tiphoogte van 140 meter, één wiek zwart geverfd. Tot nu toe wordt handmatig geteld hoeveel vogels er mogelijk tegen een turbine zijn aangevlogen. Daarmee wordt beperkt inzicht verkregen in wanneer en hoe dit is gebeurd. Ook is er geen inzicht in eventuele verschillen in het gedrag van de vogels rond de turbines.

Het nieuwe onderzoek is erop gericht hier wel gegevens over te verzamelen en zo beter inzicht te krijgen in de effectiviteit van de zwarte wiek. De resultaten van de onderzoeken zijn ook van belang voor toekomstige windparken op zee waar handmatig meten/tellen niet mogelijk is.

Partners

Installatie en monitoring van de systemen doen TNO en RWE. Een gedeelte van de ecologische evaluatie is uitbesteed aan Waardenburg Ecology in samenwerking met Altenburg & Wymenga. Het project wordt ondersteund door TKI Offshore Energy, het Windenergie op zee ecologisch onderzoeksprogramma Wozep van Rijkswaterstaat/ministerie van EZK en de projectgroep Zwarte Wiek onder leiding van de provincie Groningen.

Het onderzoek loopt naar verwachting tot de winter van 2024/25 en is een samenwerkingsverband tussen private partijen in de windindustrie (RWE, Vattenfall, StatKraft, Eneco, Pure Energie en Groningen.NL Energy), verschillende overheden (ministerie van EZK/LNV, Rijkswaterstaat en de provincies Groningen, Flevoland, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant, Limburg, Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Holland) en de natuursector (Vogelbescherming).