30 sep. 2022
3 minuten
Twee derde van alle elektriciteit moet in 2030 uit duurzame bronnen komen, volgens het Klimaatakkoord. Nederland neemt diverse maatregelen om dit voor elkaar te krijgen, zoals het belasten van CO2-emissies en het dichtdraaien van de gaskraan. Echter, twee factoren staan het bereiken van onze klimaatdoelstellingen in de weg…
Door Jorlan Peeters, Managing Director Hyteps
1: Het stroomnet is overvol.
Bedrijven vragen om steeds grotere aansluitingen, bijvoorbeeld om fossiele brandstoffen te kunnen vervangen door elektriciteit – de zogeheten ‘elektrificatie’. De Autoriteit Consument & Markt pleit wil dat netbeheerders grootverbruikers binnen 40 weken aansluiten – als er in een gebied voldoende transportcapaciteit beschikbaar is. Voor kleinverbruikers (tot 3×80 Ampère) geldt een maximale termijn van 18 weken. Verzwaren van een aansluiting in huis, om een laadpaal, warmtepomp of zonnepanelen aan te sluiten, moet binnen 12 weken gebeuren. Echter, volgens het RVO is het voor bijvoorbeeld initiatiefnemers van zonne-energieprojecten steeds lastiger om projecten aan te sluiten op het net. Het verkrijgen van een nieuwe aansluiting kan zelfs meer dan een jaar duren.
Volgens netbeheerder Alliander dient het huidige stroomnet minimaal te verdubbelen om aan de snel groeiende vraag te voldoen. Liander, Enexis en Stedin geven aan dat het aansluiten van hernieuwbare energiebronnen steeds moeilijker wordt. Het lijkt er niet op dat deze situatie op korte termijn zal verbeteren, waardoor Nederland haar duurzaamheidsdoelen dreigt te missen.
Uitbreiden van het stroomnet brengt enorme kosten, impact op de infrastructuur, logistieke uitdagingen, en overlast voor burgers en bedrijven met zich mee. Ook hebben we te kampen met een schrijnend gebrek aan geschoold elektrotechnisch personeel. Geen haalbare korte termijn-oplossing, dus. Wat wél uitkomst kan bieden op korte termijn is het op een veilige, slimme en duurzame manier fors meer rendement halen uit bestaande systemen. Door ‘inbreiding’ kan ruimte worden gecreëerd achter trafo(‘s) in elektrische installaties.
2: Er zijn onvoldoende mogelijkheden om energie op te slaan.
Om de klimaatdoelen te halen, zijn toenemende inzet van hernieuwbare energiebronnen en het terugdringen van fossiele brandstoffen essentieel. De toename van duurzame energie maakt het afstemmen van vraag en aanbod steeds belangrijker. De hoeveelheid energie die uit zon en wind wordt gehaald varieert heel fors, niet alleen van uur tot uur, maar ook tussen de seizoenen. Deze energie kan niet altijd direct afgenomen worden, maar kan steeds vaker ook niet worden aangeboden aan de netbeheerder omdat er geen capaciteit is.
Gedurende de dag varieert de vraag naar elektriciteit doorlopend. In industriële productiebedrijven komen zowel overdag als ‘s nachts enorme pieken in de energievraag voor. Naarmate we meer elektrisch koken, verwarmen, en autorijden zullen we aan het begin van de avond enorme pieken zien in woonwijken.
Opslag van duurzaam opgewekte elektriciteit speelt een belangrijke rol bij de energietransitie. Systemen die elektrische energie opslaan voor later gebruik ontlasten het elektriciteitsnetwerk en zorgen voor grotere flexibiliteit en betrouwbaarheid. Vraag en aanbod kunnen worden afgestemd op een manier die zo energiezuinig en efficiënt mogelijk is. Op bedrijvenparken kan opslag bijvoorbeeld zorgen voor voortzetting van de stroomvoorziening tijdens storingen. In zonneparken kunnen inefficiënte piekbelastingen worden tegengegaan. Energie opgewekt door windturbines kan worden opgeslagen en naar het net worden gestuurd wanneer de vraag het grootst is. De Nederlandse netbeheerders hebben in een reactie op het ontwerpbeleidsprogramma Klimaat gevraagd om de salderingsregeling voor zonnepanelen af te schaffen en de thuisaccu te subsidiëren. Zij zien daarin een belangrijk deel van de oplossing voor de huidige netcongestie.
Overvolle netten en opslag vragen om samenwerking tussen (lokale en landelijke) overheid, bedrijfsleven, netbeheerders en elektrotechnische experts. Alleen door slim beleid en doelgericht investeren wordt het mogelijk om onze klimaatdoelstellingen te behalen.
Veel open deuren in dit stuk en de ‘oplossingen’ blijven steken in vaagheden.
HOE sla je de energie op lijkt me de belangrijkste vraag waarop een begin van een antwoord vooral ontbreekt.
Ik mag hopen dat hier niet stiekem slechts wordt gedacht aan batterijsystemen want daar wordt de wereld zeker niet beter van.
Graag had ik hier een perspectief gelezen op waterstofproductie, -opslag en conversie of zoiets als een kunstmatig stuwmeer waarin water wordt gepompt voor latere opwekking want die thuisaccu is een doodlopende weg, op termijn onhoudbaar vanwege de grondstoffen en de daarmee gepaard gaande uitbuiting, vervuiling en politieke verwording.
Het lijkt me een goed idee om de oplossingen dicht bij huis te zoeken.
Interessant punt. De insteek van deze blog is echter niet om een kant-en-klare oplossing te benoemen. We kunnen wel stellen dat meer capaciteit halen uit bestaande installaties, zoals genoemd, essentieel is. Batterijopslag is uiteraard niet de ultieme lange-termijnoplossing, maar een van de mogelijkheden om de energietransitie – die nu eenmaal langer duurt dan we allemaal zouden willen – soepeler te laten verlopen. Hierbij kunnen uiteraard ook andere technologieën worden ingezet. Waterstof speelt hierin ook een belangrijke rol, hoewel daar ook wat haken en ogen aan zitten. Transport is moeilijk, bijvoorbeeld, en de kosten zullen aanzienlijk moeten dalen voordat het concurrerend wordt. Per regio en situatie zal de meest geschikte – voorlopige – oplossing moeten worden gedefiniëerd, afhankelijk van behoeften en mogelijkheden.