Grote octrooi-activiteit, maar weinig geavanceerde digitale technologieën bij kleine bedrijven in Europa

Deze obstakels zijn gesignaleerd in het gezamenlijke rapport Deep tech innovation in smart connected technologies van de Europese Investeringsbank (EIB) en het Europees Octrooibureau (EOB). Big data, het Internet of Things, 5G netwerken en kunstmatige intelligentie worden vaak aangeduid als Vierde Industriële Revolutie technologieën (4IR-technologieën), waardoor digitale technologische innovatie mogelijk wordt. Uit het rapport blijkt dat Eindhoven in de EU de toonaangevende cluster is voor deze technologieën, in het bijzonder voor kunstmatige intelligentie, 3D systemen, gezondheidszorg en landbouw.

Grote Nederlandse bedrijven (zoals Philips en Signify) rond de 4IR-cluster in Eindhoven dragen sterk bij aan het aantal octrooi-aanvragen. Omdat zij het grootste deel van 4IR innovatie voor hun rekening nemen, is het aantal internationale octrooifamilies aangevraagd door kleine bedrijven in Nederland relatief klein (rond 6%, vergeleken met circa 12,5% voor de hele EU). Niettemin telt Nederland 164 kleine bedrijven die actief zijn op het gebied van 4IR-technologieën. Daarmee staat Nederland op de 6^e plaats in de EU, net na Zweden.

"Van het Internet of Things tot big data, 5G en kunstmatige intelligentie, innovaties in slimme verbonden objecten verstoren wereldwijd steeds sneller de status quo," aldus EOB-voorzitter António Campinos. "Europa’s kleine maar zeer innovatieve bedrijven die op deze gebieden actief zijn, kunnen cruciaal zijn om de concurrentiepositie van Europa op het gebied van 4IR-technologieën te verbeteren. Deze studie vestigt de aandacht op het beleid en de voorwaarden die nodig zijn om deze bedrijven te laten gedijen."

"Nieuwe slimme verbonden technologieën zullen in 2030 2,2 biljoen euro aan de economie van de EU bijdragen," zegt vice-voorzitter Ricardo Mourinho Félix van de EIB. "Europese bedrijven zijn bezig met een inhaalslag ten opzichte van hun internationale counterparts en investeringen in 4IR-technologieën zijn cruciaal om de Europese concurrentiepositie in geavanceerde digitale technologieën te vergroten. De EIB-groep en haar partners staan paraat om private en publieke investeringen te doen. Wij streven ernaar om bedrijven die deze technologieën ontwikkelen te laten floreren."

VS aan kop bij wereldwijde octrooi-activiteit

Volgens het rapport blijft de wereldwijde octrooi-activiteit op het gebied van 4IR-technologieën in Europa sterk. Het betreft hier met name slimme verbonden objecten. Tussen 2010 en 2018 (de referentieperiode van de studie) namen de 27 EU-landen ongeveer 15% van de internationale octrooifamilies voor hun rekening. Octrooifamilies hebben betrekking op octrooi-aanvragen die gedaan worden in tenminste twee landen of via een regionaal octrooibureau. Daarmee leverde de EU de op twee na grootste bijdrage aan internationale octrooifamilies na de VS en Japan. De octrooi-activiteit in deze technologieën van MKB-bedrijven steeg gedurende deze periode snel met een gemiddelde jaarlijkse groei van 17%.

Ondanks deze robuuste octrooi-activiteit zijn de EU-landen het minst gespecialiseerd in het ontwikkelen van 4IR-technologieën in vergelijking met de VS, Japan, China en Zuid-Korea. Hier bevinden zich ‘s werelds toonaangevende mondiale innovatiecentra.

In absolute getallen blijft het aantal MKB-ondernemingen dat nieuwe geavanceerde digitale technologieën ontwikkelt in het kader van 4IR in Europa achter bij de VS. Terwijl hier 6.517 octrooien voor slimme verbonden objecten zijn aangevraagd, bedraagt dit aantal in Europa met 2.634 minder dan de helft daarvan.

Koplopers in de EU

Binnen de EU tellen Duitsland (570), Frankrijk (400) en Italië (273) het grootste aantal MKB-bedrijven dat 4IR-technologieën ontwikkelt. Nederland staat met 164 kleine bedrijven op de 6e plaats.

Uit het rapport blijkt dat Eindhoven in de EU de toonaangevende cluster is voor 4IR-technologieën, in het bijzonder voor kunstmatige intelligentie, 3D systemen, gezondheidszorg en landbouw. De belangrijkste bedrijven die octrooi aanvragen, zijn Philips en Signify. Het toonaangevende onderzoeksinstituut in 4IR-technologieën is Eindhoven University of Technology.

Verschillen en overeenkomsten tussen de VS en de EU

Toegang tot financiering en gebrek aan getalenteerd personeel worden het meest in de studie als zakelijke belemmeringen genoemd. Driekwart van de MKB-bedrijven die 4IR-technologieën ontwikkelen in de EU en de VS is die mening toegedaan. Uit de studie blijkt dat deze bedrijven zowel in de EU als de VS een bovengemiddelde investeringsbehoefte hebben, te maken krijgen met hogere ontwikkelkosten en ook voldoende tijd nodig hebben om hun innovaties op de markt te brengen.

Uit antwoorden van respondenten in de studie blijkt dat 49% van de MKB-ondernemingen die 4IR-technologieën ontwikkelen octrooien zeer belangrijk vindt voor het verkrijgen van financiering. Verder geeft 80% aan dat hun investeerders beleid gericht op bescherming van het intellectuele eigendom belangrijk vinden. Deze MKB-bedrijven hebben in Europa en de VS vergelijkbare karakteristieken. Zo heeft 80% van deze bedrijven in Europa minder dan 50 werknemers in dienst en 42% van de bedrijven bestaat minder dan 10 jaar. Hun activiteiten vinden plaats in de gezondheidszorg, transportsector, schone energietechnologie en data-analyse. Vaak zijn ze ook actief in de productiesector (44%).

MKB-bedrijven in de VS nemen met 16% een groter deel van de totale octrooi-activiteit op het gebied van 4IR-technologieën voor hun rekening dan die in Europa (10%).

MKB-ondernemingen die 4IR-technologieën ontwikkelen, zien voornamelijk de EU en de VS als primaire groeimarkten. Van deze bedrijven in de EU noemt 57% Europa als belangrijkste groeimarkt en 24% beschouwt de VS als hun toekomstige primaire markt. Daarentegen heeft voor het vergelijkbare MKB in de VS de Amerikaanse binnenlandse markt prioriteit voor zowel huidige als toekomstige groei; slechts 10% ziet Europa als een toekomstige primaire markt.

Voornaamste aanbevelingen

Op basis van het onderzoek en casestudies wordt een aantal beleidsaanbevelingen gedaan om innovatie in Europa door MKB-ondernemingen die 4IR-technologieën ontwikkelen te stimuleren. Eén van de belangrijkste aanbevelingen uit de studie is het belang van de financiering van innovaties:
• Specifieke subsidies en de vroegtijdige inzet van maatregelen die start-ups snel ‘van de grond krijgen’. Deze in combinatie met grotere financieringsrondes die in latere ontwikkelingsstadia voor deze MKB-ondernemingen beschikbaar komen.

• Marktfragmentatie in de EU en toegang tot toptalent blijven echter bij bedrijven voor problemen zorgen. In dit opzicht is de Europese samenwerking op het gebied van intellectuele eigendomsrechten, zoals de invoering van een eenheidsoctrooisysteem voor de EU, een goede ontwikkeling. Verder zijn ook bevordering van digitale vaardigheden en educatie in hoger- en beroeps-onderwijs op langer termijn wenselijk.