Impuls van € 15 miljoen voor Europese astronomie

Astronomen en astrodeeltjesfysica natuurkundigen vieren de recente financiële impuls van € 15 miljoen voor Europese telescopen, door de lancering van het Asterics project. Dit project zal helpen om Big Data uitdagingen binnen de Europese astronomie aan te pakken, en geeft leden direct interactieve toegang tot de beste afbeeldingen en data binnen de Europese astronomie.

Astronomie ervaart een sterke stijging van de hoeveelheid data vanuit de huidige generatie observatoria. Deze stijging zal explosief toenemen met de volgende generatie telescopen, benadrukt in de European Strategy Forum on Research Infrastructures (Esfri). De impuls van € 15 miljoen zal de Europese toonaangevende observatoria helpen om algemene oplossingen te vinden voor hun Big Data uitdagingen, hun interoperabiliteit en planning, en hun datatoegang. Het project financiert ook massale deelname aan wetenschap door burgers voor de huidige en volgende generatie Europese observatoria.

Het Asterics project staat onder leiding van Astron, het Nederlands Instituut voor Radioastronomie. Het project wordt samen met 22 Europese partnerinstituten uitgevoerd. Van het totale bedrag wordt 4,3 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de instituten in Nederland. De Nederlandse instituten die meedoen aan het Asterics project zijn; Astron, Jive, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Universiteit van Amsterdam (UVA), Nikhef en Surfnet.

Professor Mike Garrett: "Asterics staat voor Astronomy Esfri and Research Infrastructure Cluster. Voor de eerste keer brengt het astronomie-, astrofysica- en astrodeeltjesfysicagemeenschappen bij elkaar, om naar nieuwe vindingrijke oplossingen voor onze gemeenschappelijke dataproblemen te zoeken. Dit wordt gedaan door samen te werken en rechtstreeks de industrie en gespecialiseerde bedrijven erbij te betrekken".

Dr. Stephen Serjeant, hoofd astronomie op The Open University (UK) en leider van het Asterics Citizen Sciencewerk, zei: "Asterics zal een deel van de beste Europese astronomie openstellen voor iedereen. Crowd-sourcing kan grote wetenschappelijke problemen oplossen, omdat het menselijk oog vaak beter patronen kan herkennen dan computers".

De faciliteiten die ondersteund worden door het Asterics programma zijn:

  • De European Extremely Large Telescope (E-ELT), een optische en infrarood telescoop die momenteel gebouwd wordt in Chili, maar ook voorlopers van optische en infrarood telescopen;
  • De Square Kilometre Array (SKA), een radiotelescoop die momenteel wordt gebouwd op twee locaties, namelijk Australië en Zuid-Afrika, maar ook voorloper experimenten;
  • De Cherenkov Telescope Array (CTA), een nieuw dubbel-locatie observatorium in Chili en Namibië, die de hoogste energie gammastralen uit de ruimte moeten gaan ontdekken;
  • KM3NeT, een telescoop op drie locaties op de bodem van de Middellandse zee, gericht op het waarnemen van spookachtige neutrino deeltjes uit de ruimte.

Andere faciliteiten die profiteren van Asterics ondersteuning zijn onder andere aanstaande experimenten als de European Gravitational Observatory (EGO), de Euclid Space Telescope en de Large Synoptic Survey Telescope. Daarnaast profiteren huidige faciliteiten als de Low Frequency Array (Lofar), de High Energy Stereoscopic System (Hess), Major Atmospheric Gamma Imaging Cherenkov (Magic) en de European Very Large Baseline Interferometry Network (VLBI) van Asterics.

Eén van de doelen van Asterics in het bijzonder is het verdelen van atomische tijd over lange afstand kabelnetwerken, met nanosecondeprecisie. Het project belooft om de state-of-the-art gebieden zoals precisie locatiebepaling, wide area network synchronisatie en high-speed data transfer vooruit te helpen.

De financiering is mogelijk gemaakt door het programma Horizon 2020 van de Europese Unie, dit is het grootste EU onderzoek en innovatie programma ooit, er is voor ongeveer €80 miljard beschikbaar over zeven jaar, 2014 tot en met 2020.

Alle deelnemers aan het Asterics project zijn: het Nederlands Instituut voor Radio Astronomie (Astron, Nederland), Le Centre national de la recherche scientifique (CNRS, Frankrijk), Istituto Nazionale di Astrofisica (Inaf, Italië), University of Cambridge (UK), the Joint Institute for VLBI in Europe (Jive), Instituto Nacional de Tecnica Aeroespacial (Inta, Spanje), the University of Edinburgh (UK), Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg (Duitsland), The Open University (UK), Friedrich-Alexander Universität Erlangen Nürnberg (Duitsland), VU University Amsterdam (Nederland), Commissariat à l’Energie Atomique et aux Energies Alternatives (CEA, Frankrijk), de Universiteit van Amsterdam (Nederland), Universidad de Granada (Spanje), Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (Nederlands), Institute for Space Studies of Catalonia (Spanje), Instituto De Fisica De Altas Energias (Spanje), Universidad Complutense de Madrid (Spanje), Instituto Nazionale Di Fisica Nucleare (Italië), The UK Astronomy Technology Centre (UK), Deutsches Elektronen-Synchrotron (Duitsland), Surfnet (Nederland). Daarnaast zijn er andere partijen betrokken als derden.