17 feb. 1999
3 minuten
Minister Jet Bussemaker van OCW heeft de Christiaan Huygens wetenschapsprijs uitgereikt aan Bart Jansen voor het promotieonderzoek dat hij uitvoerde aan de Universiteit Utrecht. “Met zijn werk kunnen we in de nabije toekomst berekeningen veel sneller uitvoeren. Los van de wetenschappelijk waarde, levert dat de maatschappij aanzienlijke besparingen op qua tijd, geld en effectiviteit,” aldus juryvoorzitter Ronald Cramer.
Bart Jansen legde via zogenoemde ‘reductieregels’ een wetenschappelijk fundament onder de vereenvoudiging van complexe computerberekeningen. Hierdoor kunnen deze veel sneller en toch gegarandeerd exact worden opgelost. Reductieregels worden breed toegepast, uiteenlopend van de berekening van de optimale route van de pakketbezorgdienst tot het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen.
De Christiaan Huygens wetenschapsprijs stimuleert vernieuwend onderzoek in de vakgebieden waarin Huygens uitblonk. Dit jaar staat informatie en communicatietechnologie centraal en worden organisatie en prijsuitreiking actief ondersteund door informatietechnologiebedrijf IBM. In totaal waren 33 kandidaten genomineerd. De prijs bestaat uit een bronzen beeld van Christiaan Huygens en een geldbedrag van 10.000 euro.
Van kunst tot wetenschap
De jury, ingesteld door de KNAW, roemt het proefschrift als ‘steeds van de hoogste kwaliteit’. Jansen’s werk is zeer snel internationaal doorgebroken en nu al onderdeel van een standaardwerk van de founding fathers van het vakgebied. Hoewel computers nog steeds sneller worden en meer rekenkracht krijgen, zijn veel vraagstukken toch nog zo complex dat exacte computerberekeningen wel jaren kunnen duren. In dat geval worden vaak vuistregels gebruikt om een benadering van een antwoord te vinden. Als een exact antwoord nodig is, past men ‘reductieregels’ toe om het rekenen te vereenvoudigen. Jansen bedacht de methodologie om voor een bepaald vraagstuk de juiste reductieregels te ontwikkelen en selecteren. Daardoor is het antwoord exact én blijft de benodigde rekentijd te overzien. "Met mijn aanpak heb ik het gebruik van reductieregels van kunst tot wetenschap verheven", vat hij samen.
Pakketbezorgdienst
Een voorbeeld van zo’n vraagstuk is het plannen van de route voor een pakketbezorgdienst, die zo snel mogelijk is en zo min mogelijk brandstof kost. Als het hele wegennetwerk van Nederland moet worden doorgerekend om de beste aflevervolgorde te vinden, kost dat erg veel rekentijd. Met de technieken van Jansen is het mogelijk een flink aantal wegen buiten beschouwing te laten, omdat wiskundig te bewijzen valt dat zij nooit zullen voorkomen in de optimale route. Hierdoor is veel minder rekenkracht en geheugen nodig, terwijl ook zeker is dat de uitkomst echt de meest efficiënte route is.
Wet van Moore
"De wet van Moore suggereert dat de rekenkracht elke paar jaar verdubbelt, maar inmiddels lijken de grenzen van de technische verbeteringen in zicht te komen. Daarom is het belangrijk om berekeningen te vereenvoudigen om daarmee de software, in plaats van de hardware, te versnellen. Een goede toepassing van reductieregels kan de rekentijd met wel een factor duizend verlagen. Maar de toepassing van reductieregels staat nog in de kinderschoenen. Mijn onderzoek is dan ook eerder een begin- dan een eindpunt", aldus Jansen.
Bart Jansen (1986) studeerde informatica aan de Universiteit Utrecht en haalde zowel zijn bachelor als zijn master cum laude. Hij promoveerde op 1 juni 2013 op het proefschrift ‘The Power of Data Reduction: Kernels for Fundamental Graph Problems‘. Promotor was Jan van Leeuwen, co-promotor Hans Bodlaender. Jansen werkt momenteel als postdoc aan de Universiteit van Bergen, Noorwegen.
De jury
De jury wordt ieder jaar samengesteld uit leden van de KNAW. Voorzitter Ronald Cramer, in 1998 winnaar van de eerste editie van de Christiaan Huygens wetenschapsprijs, is groepsleider Cryptologie aan het CWI in Amsterdam en hoogleraar aan het Mathematisch Instituut, Universiteit Leiden. De andere leden zijn Inald Lagendijk, hoogleraar Informatie- en Communicatietheorie aan de Technische Universiteit Delft en Bettina Speckmann, hoogleraar Informatica aan de Technische Universiteit Eindhoven.
Christiaan Huygens wetenschapsprijs
De Christiaan Huygens wetenschapsprijs wordt jaarlijks toegekend aan een onderzoeker die met zijn of haar promotieonderzoek een belangrijke bijdrage aan de wetenschap heeft geleverd met oog voor de maatschappelijke relevantie. Bij toerbeurt staat een van de vijf gebieden centraal die zich mede door het werk van Christiaan Huygens (1629-1695) hebben kunnen ontwikkelen: Actuariaat en econometrie, Theoretische en toegepaste natuurkunde, Ruimtewetenschappen, Informatie- en Communicatietechnologie en Economische wetenschappen.
De Christiaan Huygens Wetenschapsprijs wordt gesteund door European Space Agency/ESTEC, Shell, IBM, De Nederlandsche Bank en Aegon.
Anderen lazen ook
