Fysici laten licht kwispelen

Een team natuurkundigen van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), TU Delft en Institut d’Optique (Parijs) heeft het vooraanstaande tijdschrift Physical Review Letters gehaald met een studie naar het gedrag van licht dat uit een microscopisch kleine opening komt. Ze gebruikten een dun laagje goud met daarin een spleet van 300 nanometer breedte. ‘Als je dat laagje beschijnt met een laser komt er maar een heel klein beetje licht doorheen. Er zijn in het verleden allerlei methodes bedacht om die hoeveelheid op te voeren. Maar wat nog niet kon, is om de richting van het doorgelaten licht te laten variëren,’ vertelt Taco Visser (TU Delft), die samen met WimUbachs (VU) het onderzoek leidde.

"Er zijn verschillende manieren waarop licht door zo’n opening heen kan reizen. En iedere manier levert een bepaald stralingspatroon op. Maar het licht maakt van al die mogelijkheden tegelijkertijd gebruik. Door de fase van de laser te beïnvloeden kun je zorgen dat het licht het ene pad vaker kiest dan het andere. En door die fase dan te variëren kan je als het ware een nano-vuurtoren maken: het licht gaat in een vloeiende beweging van links naar rechts. Hiermee hebben we een soort lichtschakelaar zonder bewegende delen."

Telecommunicatie en medische diagnostiek

Het heeft STW-promovendus Shreyas Raghunathan een jaar werken in het VU LaserLab gekost voordat de metingen echt overtuigend waren en de schakelaar naar behoren werkte. Het kunnen manipuleren van licht op de nanometer schaal is van belang voor allerlei toepassingen in de telecommunicatie en medische diagnostiek waarbij licht soms van richting moet veranderen. Ubachs is trots op de samenstelling van het team: "Niet alleen is dit een mooie samenwerking tussen drie universiteiten, één van onze mensen is docent aan een middelbare school en weet dat prachtig met ons onderzoek te combineren."