Wanneer valt een procesinstallatie onder de Machinerichtlijn?

Wanneer en om wat voor redenen valt een procesinstallatie (bijvoorbeeld bestaande uit tanks (al dan niet met roerwerken), pompen, afsluiters en leidingwerk, met een gemeenschappelijke besturing) onder de Machinerichtlijn?

Antwoord

Artikel 2a van de Machinerichtlijn 2006/42/EG geeft de volgende basisdefinitie van een machine: „machine”: een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem — maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht — van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing;
Kortom, een machine heeft een stilstaand deel en een bewegend deel, aangedreven door een aandrijving. De nieuwe Machinerichtlijn kent in hetzelfde artikel 2 nog een aantal andere definities. 
Vaak ontstaat er twijfel bij eindgebruikers of een procesinstallatie waar bijvoorbeeld grondstoffen worden geproduceerd ook als machine moet worden gezien. In de Nederlandse versie van de gids “Guide to application of Directive 2006/42/EC – 2nd Edition – june 2010” die door de Europese Commissie is uitgegeven wordt in § 35 “De basisdefinitie”, het volgende geschreven: 
"Typische machinetoepassingen zijn bijvoorbeeld de verwerking, behandeling of verpakking van materialen of de verplaatsing van materialen, voorwerpen of personen.”
Met andere woorden een typische machineapplicatie is de verwerking en behandeling van een materiaal (lees: vaste stof vloeistof of gas). Elke procesinstallatie waar materialen/ grondstoffen worden verwerkt, verplaatst of verpakt valt dus OOK onder de Machinerichtlijn! 
In diezelfde guide wordt overigens ook opgemerkt dat het niet de bedoeling is dat een complete procesinstallatie tot machine wordt verklaard, maar dat delen van de procesinstallatie als samenstel kunnen worden gezien. De tekst in item § 38 over samenstellen van machines luidt:  
"De definitie van een samenstel van machines heeft niet noodzakelijkerwijs betrekking op een volledige industriële installatie bestaande uit een groot aantal machines, samenstellen van machines en andere installaties van verschillende fabrikanten. Voor de toepassing van de machinerichtlijn kunnen dergelijke grote installaties gewoonlijk worden verdeeld in secties die als samenstellen van machines kunnen worden
beschouwd, bijvoorbeeld installaties voor het lossen en ontvangen van grondstoffen- verwerkingsmachines – verpakkings- en laadinrichtingen.
In dat geval moeten de risico’s in verband met de aansluiting op de andere secties van de installatie worden behandeld in de montagehandleiding – zie §264: toelichting bij punt 1.7.4.2, onder i) van bijlage I. Tevens zij opgemerkt dat het in de handel brengen van machines bestemd voor industriële installaties die niet onder de machinerichtlijn vallen, onderworpen kan zijn aan andere EU-richtlijnen inzake de interne markt.”
Samenstellen van machines vallen onder de machinerichtlijn, omdat de veiligheid ervan niet alleen wordt bepaald door de veiligheid van het ontwerp en de constructie van de samenstellende eenheden ervan, maar ook afhangt van de geschiktheid van de eenheden en de onderlinge verbindingen. 

De door de fabrikant van een samenstel van machines uit te voeren risicobeoordeling moet derhalve betrekking hebben op zowel de geschiktheid van de samenstellende eenheden voor de veiligheid van het samenstel als geheel als de gevaren in verband met de verbindingen tussen de samenstellende eenheden. 

De risicobeoordeling moet ook inzicht verschaffen in gevaren in verband met het samenstel die niet worden vermeld in de EG-verklaring van overeenstemming (voor machines) of de inbouwverklaring en de montagehandleiding (voor niet voltooide machines) verstrekt door de fabrikanten van de samenstellende eenheden.
De Europese Commissie heeft in juli 2017 een nieuwe versie van de Guide uitgegeven, namelijk:  “Guide to application of Directive 2006/42/EC – Edition 2.1 – july 2017” die naar verwachting binnenkort ook wel in het Nederlands beschikbaar komt. Ten aanzien van bovengenoemde zaken laat versie 2.1 geen wijzigingen zien.
De nieuwe versie van deze guide is te downloaden op de volgende link:
 
Bovenstaand antwoord is afkomstig van Fusacon BV