4 sep. 2009
5 minuten
Doel van de nieuwe EMC-richtlijn was om deze te versimpelen. Het is maar de vraag of men daar in geslaagd is. De nieuwe richtlijn kent een aantal punten die toch niet anders kunnen worden gezien dan een verzwaring, terwijl een aantal andere punten tot verwarring leidt.
Om met het positieve nieuws te beginnen, men is met de laatste ECM-richtlijn een nieuwe weg ingeslagen voor vaste installaties. Het doel van de CE-markering is het vrij verkeer van goederen te stimuleren en dus de facto handelsbelemmeringen weg te nemen. Het aanbrengen van CE-markering levert de producent als het ware een paspoort voor Europa. Het geeft controlerende instanties de mogelijkheid vast te stellen of er een EG Verklaring van Overeenstemming (conformiteitverklaring) is (of zou moeten zijn). Voor vaste installaties is dit echter niet relevant want die worden niet in serie geproduceerd en daarna van de plank verkocht. Het aanbrengen van de markering en het opstellen van de conformiteitverklaring voor vaste installaties is in dat licht niet relevant. Tegelijkertijd is het voor vaste installaties de vraag wie de verantwoordelijkheid moet dragen. Gezien het feit dat dergelijke installaties vaak onderdeel uitmaken van grote installaties en/of dat er binnen korte tijd modificatie en uitbreidingen worden uitgevoerd, leidt al snel tot de conclusie dat niet de producent maar de eigenaar hiervoor de aangewezen partij is.
Verantwoordelijke persoon
De nieuwe EMC-richtlijn stelt dan ook dat er voor vaste installaties een verantwoordelijke persoon moet worden aangewezen. Wie dat is laat de richtlijn in het midden. Dit zorgt voor erg veel onduidelijkheid. De producent is vaak blij dat hij ervan af is, terwijl de nieuwe eigenaar zich vaak niet realiseert dat de bal nu bij hem ligt.
Essentiële eisen
Dit is fnuikend omdat er aan de verantwoordelijke persoon wel een aantal verantwoordelijkheden worden toegedicht. Ten eerste is hij verantwoordelijk voor de documentatie. Voorheen was er altijd tijd om deze samen te stellen. Nu dient deze ‘op eerste aanvraag’ beschikbaar te zijn. Aan de documentatie is nu tevens een bewaartermijn, van 10 jaar na de datum dat het betrokken apparaat voor het laatst is vervaardigd, gekoppeld, ook niet echt een versimpeling te noemen. Daarnaast moet de verantwoordelijke persoon de installatie op eerste verzoek uit te kunnen schakelen indien er EMC-problemen zijn. Wat meer is, de installatie moet wel degelijk aan de essentiële eisen van de richtlijn voldoen. Dus het feit dat men geen CE-markering meer hoeft aan te brengen en geen conformiteitverklaring hoeft op te stellen, betekent niet dat de installatie niet aan de EMC-richtlijn behoeft te voldoen. Dit is nog immer het geval! De richtlijn stelt: "Daarom dient op vaste installaties en apparaten een samenhangend en alomvattend geheel van essentiële eisen van toepassing te zijn".
Uitrusting
Eerst is het van belang vast te stellen wat de nieuwe EMC-richtlijn onder een vaste installatie verstaat. De oude EMC-richtlijn maakte onderscheid tussen componenten, die niet los aan eindgebruikers werden verkocht, apparaten, systemen en installaties. De nieuwe EMC-richtlijn kent alleen nog apparaten en vaste installaties. Apparaten en vaste installatie worden gezamenlijk aangeduid als "uitrusting".
Apparaten
Een apparaat wordt gedefinieerd als: "elk afgewerkt toestel of een samenstel ervan dat in de handel verkrijgbaar is als een aparte functionele eenheid ten behoeve van de eindgebruiker en dat in staat is elektromagnetische storingen te veroorzaken, of waarvan de prestaties vatbaar zijn om door dergelijke storingen te worden beïnvloed".
Vaste installaties
Een vaste installatie wordt gedefinieerd als: "een specifieke combinatie van verschillende soorten apparaten en eventueel andere inrichtingen, die samengebouwd, geïnstalleerd en bestemd zijn voor permanent gebruik op een van tevoren vastgestelde locatie"
Hierbij wordt dus opgemerkt dat het om niet verplaatsbare installaties gaat die specifiek voor een bepaalde omgeving zijn gebouwd. Dit houdt dus in dat producten die we vroeger als systeem of installatie zouden hebben aangeduid voor de EMC-richtlijn nu gewoon een apparaat zijn. Bijvoorbeeld een zweefmolen voor de kermis. Volgens de nieuwe EMC-richtlijn is dit nu gewoon een apparaat.
Relatie tot andere richtlijnen
Ofschoon voor de nieuwe weg wel wat te zeggen is, blijkt dit in de praktijk (nog) niet te werken. Vaste installaties volgens de nieuwe definitie zijn namelijk in de meeste gevallen machines. Op machines is ook de Machine-richtlijn van toepassing. Daarnaast worden machines over het algemeen gevoed met een spanning hoger dan 50 VAC en daarmee is ook de Laagspanningsrichtlijn van toepassing. Deze richtlijnen kennen het nieuwe onderscheid nog niet. Dus vanuit deze richtlijnen is CE-markering en het opstellen van een conformiteit verklaring nog steeds verplicht. Dit samen met de verplichting om aan de essentiële eisen van de EMC-richtlijn te moeten voldoen laat van deze "versimpeling" dus niet veel over.
Beurzen en demonstraties
De nieuwe EMC-richtlijn heeft ook duidelijkheid willen scheppen voor het demonstreren van apparatuur op bijvoorbeeld beurzen of tentoonstellingen. Tentoonstellen mag, mits de betreffende apparatuur van een duidelijk merkteken is voorzien dat aangeeft dat het niet op de markt mag worden gebracht of in gebruik mag worden genomen. Ten aanzien van demonstraties stelt de richtlijn het volgende:
Demonstraties mogen alleen worden uitgevoerd wanneer er passende maatregelen zijn genomen om elektromagnetische storingen te vermijden. Het is moeilijk voor te stellen hoe dit dan moet zonder de uitrusting eerst aan de essentiële eisen van richtlijn te laten voldoen. Anders moet men bijvoorbeeld op een beurs een kooi van Faraday opstellen waarin de demonstratie met gesloten deuren plaats kan vinden….
Competent wordt Notified Body
Een voor de gebruiker minder belangrijk punt is dat de "Competent Body" uit de oude richtlijn is vervangen door een "Notified Body". Dit is in lijn met andere richtlijnen, ware het niet dat men een Notified Body voor de EMC-richtlijn nu toch een Notified Body nummer heeft toegekend (voor D.A.R.E!! 1912), terwijl er toch van zelfcertificering sprake is. Ook nieuw is dat voor een Notified Body in Nederland een EN45011 accreditatie is vereist. Een Notified Body onder de EMC-richtlijn mag zogenoemde Notified Body verklaringen afleggen over het EMC-gedrag van uitrusting. Gebruik van een Notified Body is echter geen verplichting.
Conclusie
Er heerst in de markt zeker ten aanzien van vaste installaties nog veel onduidelijkheid. De nieuwe eisen met betrekking tot een verantwoordelijke persoon en het direct beschikbaar zijn van de documentatie en de bewaartermijn lijken alleen een verzwaring, zeker nu de bedoelde versimpeling van het niet aan hoeven brengen van de CE-markering en het opstellen van de conformiteitverklaring, in de praktijk nog niet komt te vervallen.
Over D.A.R.E!! Consultancy
D.A.R.E!! Consultancy is een vooraanstaand laboratorium op het gebied van EMC, productveiligheid, automotive, R&TTE en medische hulpmiddelen. Het bedrijf is geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie en door de overheid aangewezen als Notified Body voor de EMC- en Laagspanningsrichtlijnen.