16 apr. 2025
2 minuten
Vijftig vooraanstaande mensen uit de Nederlandse economie, het bestuur en de samenleving roepen op een nationale investerings- en innovatiebank op te richten. ‘Nederland staat voor grote transities op het gebied van digitalisering, energieopwekking en -distributie, voor de uitbouw van onze defensie en de hervorming van landbouw en voedselproductie, en moet zorgen voor een gezond technologieklimaat waarin innovatieve bedrijven kunnen groeien, bloeien en blijven en waarin onze data veilig zijn.’
Initiatiefnemers zijn onder meer Jeroen Kremers, Hans van Ierland, Neelie Kroes, Cees Oudshoorn, Peter Wennink en Theo Henrar. De oproep is ondertekend door 50 gezaghebbende personen in de economie en samenleving en is bedoeld als een constructief initiatief, ondersteunend aan de inspanningen van het kabinet om passend te kunnen reageren op uitdagingen waarvoor Europa en ons land zich gesteld zien.
‘Nederland beschikt, anders dan andere Europese landen, niet over een nationale investerings- en innovatiebank’, aldus de partijen. ‘Daardoor ontbreekt een krachtig overheidsvehikel om de energietransitie, de defensie-industrie en de landbouwtransitie te financieren; missen innovatieve Nederlandse bedrijven de financiering om te groeien zonder in buitenlandse handen te verdwijnen; en mist Nederland de boot bij het aantrekken van Europese gelden die via de EIB worden verdeeld.’
De initiatiefnemers zien een krachtige financiële groep voor zich, geïnspireerd op het Duitse KfW en het Franse Bpifrance:
• Onder leiding van de minister van Financiën is dit een goed uitvoerbare hervorming, op korte termijn te operationaliseren.
• Met een eigen vermogen van pakweg 10-12 miljard ontstaat door leverage, buiten de EMU-schuld, ruimte voor financiering van meer dan 100 miljard en – rekening houdend met co-financiering door de EIB en pensioenfondsen e.d. – een veelvoud daarvan.
• Dit is een professionele bank met een publieke missie, een uitvoerder in opdracht van (maar ook op afstand van) de politiek, bij wet onder toezicht gesteld van DNB (niet ECB).
• Hoe meer bestaande instellingen er meedoen, hoe minder kapitaal de minister van Financiën hoeft bij te storten en hoe meer er op kosten kan worden bespaard.
Geef een reactie
Reacties (1)
Anderen lazen ook
Dit is een uitstekend initiatief/idee!
Maar laat het niet de weg opgaan van de Nationale Investeringsbank (NIB), opgericht in 1945 door de Nederlandse staat. Destijds om het herstel te bevorderen van ons land. Tot 1986 met dit doel en in handen van de staat, toen naar de beurs gebracht om uiteindelijk in 1999 op 15% na in handen te komen van de ABP & de PGGM. Aan het eind van de moedercrisis (’80 – ’87) heeft de politiek een aantal zeer slechte keuzes gemaakt, waaronder die betrekking hebbende op de toekomst van de NIB.
In 1989 verliet Europa haar sociaal-maatschappelijke weg en koos die van de koude oorlog winnaar: het kapitalisme. Vanaf die tijd is de weg ingeslagen naar extreem kapitalisme, maar ook van extreem politiek denken zowel rechts als links. Dat leidde ertoe dat in 1999 de NIB van de beurs werd gehaald en zij veranderde in een ‘merchant bank’. Om in 2004 de laatste aandelen van de staat te verkopen ten einde in 2005 door een internationaal consortium ingelijfd te worden.
Wat wij zien is dat een op de maatschappijgerichte bank, vercommercialiseerd werd. Dat de maatschappelijke verantwoordelijkheid ingeruild werd voor extreem kapitalisme, voor een ‘stakeholders’ politiek, lees gericht zijn op winstmaximalisatie voor dé aandeelhouder(s). Hiermee werd lange termijn welzijn (wij mensen, onze Europese maatschappij) ingeruild voor kortetermijnwinst (de autocratische aandeelhouders).
Waar de nieuwe Nationale Investerings- & Innovatiebank (NIIB?) op gericht zou moeten zijn is op het Europees en Nederlands maatschappelijk belang. En dat betekent m.i. op statutaire bepalingen welke vastleggen dat de bank niet gecommercialiseerd mag worden, geen aandelen zou moeten uitgeven, winst niet het leidend begrip mag zijn en de bank niet verkocht mag worden.
Is dit haalbaar? In principe wel en dan zou de coöperatieve rechtsvorm een weg zijn. Naar aard, zou de bank – om een oud begrip van stal te halen – een nutsbedrijf moeten zijn. Een begrip dat in deze tijd (na 1989) een negatieve betekenis kreeg opgelegd, maar in werkelijkheid een parel in een oester is.
Wat in tegenspraak daarmee staat is dat het coöperatieve gedachtegoed en coöperatieve bedrijfsleven (zoals de Rabobank) structureel wordt tegengewerkt, want democratische principes staan lijnrecht tegenover winstmaximalisatie, extreem kapitalisme en de Tech-autocratische oligarchen van Rusland, Amerika & China. De huidige, geopolitieke ontwikkelingen staven dat. De autocratische-oligarchen doen al een greep naar de politieke, wetgevende, gerechtelijke en handhavende macht alsook de informatie, media en bronnen beheersen. Overal daar beschikken zij al over hun dienaren/stromannen die de stabiele, maatschappelijke basis destabiliseren.
Mijn hoop: dat in Nederland, een coöperatief land bij uitstek toch een NIIB tot stand mag komen met statuten, welke eigen commercialisering, winstdoelstellingen en (politieke) oogmerken blokkeren; daartegenover het Rijnlands (Europees) denken weer de plaats geeft die het terecht behoort te bezitten. Het is Europa die de vrede zolang heeft weten te bewaren.