Internetconsultatie over screening voor wetenschappers die met sensitieve kennis willen werken

Onderzoekers en masterstudenten die in Nederland met sensitieve kennis willen werken mogen dat straks pas doen nadat ze gescreend zijn door de overheid. Dat staat in het nieuwe wetsvoorstel ‘screening kennisveiligheid’, dat maandag in internetconsultatie ging. Het wetsvoorstel was aangekondigd in het regeerprogramma.

Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) is indiener van het wetsvoorstel, mede namens minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) en in overeenstemming met minister Beljaarts (Economische Zaken). Bruins: “Kennis is macht, en dus moeten we onze kennis beschermen. Door heel gericht mensen te gaan screenen die toegang willen tot kennis die heel belangrijk is voor ons land, voorkomen we dat die kennis weglekt. Ik wil dat zorgvuldig doen, samen met kennisinstellingen. Alleen dan kunnen we echt een goede stap zetten voor onze veiligheid en tegelijkertijd het open en internationale karakter van onze wetenschap behouden. Dat is cruciaal.”

AI, nucleair, kwantum, biotechnologie, microchips, defensie

In het wetsvoorstel is vastgelegd bij welke kennis- en technologiegebieden de risico’s voor onze nationale veiligheid het grootst zijn. Denk aan AI, nucleair, kwantum, biotechnologie, microchips, maar ook andere technologie met een mogelijke militaire toepassing. De wet regelt dat universiteiten, hogescholen en andere onderzoeksinstellingen, zoals TNO, in hun organisatie kijken waar gewerkt wordt met die sensitieve kennis of technologie. Kennisinstellingen bepalen dit zelf, zodat er geen onnodige screening plaatsvindt.

Zodra de wet van kracht is moet elke nieuwe onderzoeker of masterstudent, ongeacht afkomst, die aan de slag wil op een plek waar sensitieve kennis of technologie is, eerst door een screening komen. ‘Internationale samenwerking tussen wetenschappers is cruciaal’, benadrukt het Kabinet, ‘daar moet volop ruimte voor blijven’.

Het kabinet heeft screeningsautoriteit Justis gevraagd de screenings uit te gaan voeren. Justis doet hiervoor een uitvoeringstoets, waarin het onderzoekt of ze de nieuwe screening kan uitvoeren en wat daarvoor nodig is. Op basis van eerste schattingen zou het om zo’n achtduizend screenings per jaar gaan.

‘Buitenlandse mogendheden zoeken Nederlandse kennis’

Minister Van Weel: “We zien dat buitenlandse mogendheden in toenemende mate gericht op zoek zijn naar Nederlandse kennis en technologie. Zij willen onze technologische kennis gebruiken om hun wapens te verbeteren, of inzetten als strategisch machtsmiddel. En dat doen ze ook door onderzoekers en studenten hier naartoe te sturen, of hen hier onder druk te zetten om informatie over te dragen. Daarom is het nodig dat we eerst goed bekijken wie we in Nederland toegang geven tot de meest sensitieve kennis en technologie. Hiermee maken we onze kennisinstellingen weerbaarder voor dreigingen van buitenaf. Dat is belangrijk, zeker in deze onrustige tijd.”