Wortelkanaalbehandeling: ultraschoon met ultrasoon

Een behandeling aan een ontstoken wortelkanaal is voor velen geen pretje, en een tweede behandeling aan dezelfde tand of kies al helemaal niet. Toch moet ongeveer 40% van deze behandelingen opnieuw worden uitgevoerd. Met de huidige technieken worden niet alle bacteriën in het wortelkanaal gedood, wat kan leiden tot een nieuwe ontsteking. Gelukkig zijn er steeds betere behandeltechnieken beschikbaar, zoals ultrasoon spoelen. Daarbij wordt een dunne naald in het wortelkanaal geplaatst en met ultrasone frequenties de spoelvloeistof in trilling gebracht. Ultrasoon spoelen van het wortelkanaal heeft een groter reinigend effect.

Het mislukken van de traditionele wortelkanaalbehandeling blijkt onder andere te zitten in de manier van het schoonmaken van het wortelkanaal: een chlooroplossing wordt ingespoten met een injectienaald. Het oplosmiddel bereikt hiermee niet de bacteriën die in moeilijk bereikbare plekken verscholen zitten. Het schoonmaken, desinfecteren en vullen van de wortelkanalen is bovendien een uitdagend en tijdrovend karwei.

Nieuwe schoonmaakmethoden

Het ultrasone spoelen zorgt voor een betere stroming en verspreiding van de chlooroplossing en uiteindelijk voor een schoner wortelkanaal. Bram Verhaagen onderzocht hoe ultrasoon spoelen precies werkt. Hiervoor maakte hij gebruik van doorzichtige tandmodellen en van hogesnelheidsopnamen op een snelheid van 1 miljoen beelden per seconde.
Op die opnamen is te zien dat tijdens ultrasoon reinigen van het wortelkanaal veel sterkere vloeistofstromingen op de microschaal worden opgewekt. Hierdoor kan de chlooroplossing zich in korte tijd veel beter verspreiden en meer bacteriën bereiken. Bovendien nam Verhaagen tijdens het onderzoek kleine belletjes waar die door het ultrageluid sterk gingen resoneren. De plaatselijke stroming, opgewekt door ultrageluid en de belletjes, leveren een belangrijke bijdrage aan de verspreiding van de chlooroplossing.

Valorisatie komend jaar

De onderzoeksresultaten van de afgelopen vier jaar kunnen nu ook gebruikt worden om de effectiviteit van de huidige ultrasone apparaten nog verder te verbeteren, onder andere door slim gebruik te maken van de kleine belletjes. Uiteindelijk zou een minimaal-invasieve ultrasone schoonmaakmethode, waarbij vooraf boren en vijlen in het wortelkanaal niet meer nodig is, de ideale behandelmethode zijn. De eerste ideeën hierover zijn onlangs bekroond met de Young Business Award van het Mesa+ Instituut voor Nanotechnologie van de Universiteit Twente.

Onderzoek

Bram Verhaagen voerde zijn onderzoek uit in de vakgroep Physics of Fluids van het onderzoeksinstituut Mira van de Universiteit Twente. Hij werd hierbij begeleid door dr. Michel Versluis en prof. dr. Detlef Lohse, beiden van de Universiteit Twente, en door dr. Luc van der Sluis en collega’s van het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (Acta). Het onderzoek is financieel mede mogelijk gemaakt door Technologiestichting STW.