Science Friction, de wetenschap van de wrijving

Emile van der Heide is sinds januari 2009 hoogleraar Skin Tribology. Op 19 april hield hij zijn intreerede getiteld Science Friction aan de Universiteit Twente. Tribologie onderzoekt het gedrag van contactvlakken tussen alle mogelijke materialen onder diverse omstandigheden. Huidtribologie onderzoekt de wrijving tussen een materiaal of product en menselijk weefsel.

Van der Heide houdt zich als onderzoeker bezig met het oplossen van mensgerelateerde tribologische vraagstukken. Dat klinkt bijzonder, maar Van der Heide laat zien dat eigenlijk iedereen dit dagelijks doet. Een voorbeeld van een dagelijks huidwrijvingsvraagstuk is de antislipcoating in de douche, die moet voorkomen dat men uitglijdt, ook als het nat wordt. Of het draagcomfort van een bril, statische wrijving van het montuur met de huid van de neus. Huidtribologie is dus overal.

 Ongekende problemen

Het is voor de wetenschap van groot belang om grondige kennis te hebben van het veld. Het vervangen van gewrichten door ingenieurs die geen verstand hebben van tribologie kan bijvoorbeeld lijden tot ongekende problemen. Zoals recentelijk in de Isala Klinieken in Zwolle. Dit ziekenhuis riep 600 patiënten terug om te beoordelen of er metalen slijtagedeeltjes gevonden konden worden in een specifiek kunstgewricht.

Huidtribologie omvat een breed onderzoeksveld. Van der Heide richt zich voornamelijk op de medische kant van huidtribologie. Het onderzoek is gebundeld in drie onderzoekslijnen. Het meten van wrijving is er één van; het doel hiervan is om wrijving te kunnen voorspellen. Op dit moment ontwikkelt zijn leerstoel een apparaat waarmee je op een willekeurige plek op het lichaam wrijving kunt meten met een gebruiksvriendelijke handheld tribometer.

De tweede onderzoekslijn is gericht op het beheersen en beïnvloeden van de wrijving, bijvoorbeeld van medische instrumenten. De wrijving kan gecontroleerd worden door de textuur van het instrument mechanisch te veranderen zodat deze een andere ruwheid krijgt. Of chemisch, door het aanbrengen van een coating met een laag wrijvingsgedrag. De derde onderzoekslijn focust op de fundamenten van huidwrijving. Fundamenteel onderzoek is nodig om de andere onderzoekslijnen zo goed mogelijk te begrijpen.

Toepasbaarheid

Bij het onderzoek van Van der Heide speelt toepasbaarheid een belangrijke rol. De ontwikkelde technologie en opgedane kennis moeten oplossingen bieden voor concrete problemen. Het motto van de Universiteit Twente – high tech, human touch – is volgens de hoogleraar dan ook een schot in de roos. "Dit motto sluit niet alleen figuurlijk rechtstreeks aan bij mijn onderzoek, maar door de combinatie van ‘hoogwaardige technologie’ en ‘menselijke aanraking’ klopt het letterlijk ook helemaal."

Van der Heide studeerde en promoveerde aan de Universiteit Twente. In 2009 werd hij door de Universiteit Twente benoemd tot hoogleraar Skin Tribology.