Safe op de megawip

Bezoekers van het Swiss Science Center Technorama in het Zwitserse Winterthur kunnen op 500 plekken middels proefjes kennismaken met fenomenen uit de natuur en de techniek. Voor de demping op  het draaipunt van een grote wipwap die de werking van een hefboom voelbaar maakt, werkte het ontwerpteam samen met Ace Stoßdämpfer en Bibus.

Technorama trekt 300.000 bezoekers per jaar. “Wat dit zo aantrekkelijk maakt is de mix”, zegt woordvoerder Juliana Campos. “Naast interactieve tentoonstellingen over natuurverschijnselen zijn er spectaculaire presentaties, demonstraties en boeiende workshops over biologie, scheikunde en natuurkunde. In onder andere zeven laboratoria en, afhankelijk van het seizoen, ook in de buitenlucht kunnen bezoekers volop experimenteren.”

Dat laatste is in de zomermaanden bijvoorbeeld mogelijk bij een constructie met een wipwap waarop één persoon tot drie anderen kan. Om de krachten aan den lijve te ondervinden, kan de persoon op het lange deel van de wip aan een tot drie meter verschuifbare zitplaat trekken en de afstand aanpassen om steeds meer mensen op de kortere kant te wappen.

De juiste demper

Tijdens de testfase voorzag Simon Michel, de verantwoordelijke technicus, de constructie op de draaipunten aanvankelijk van massieve dempers om de krachten die op de twee balken van verschillende lengte inwerken te vertragen. Dit bleek qua demping onvoldoende; de wipwap ging namelijk schommelen. “We merkten dat de draaimomenten op de steunen in de eindpositie te hoog waren en besloten de demping te verbeteren. Op die manier moest het wippen voor de bezoekers soepeler verlopen en moest er bovendien voor worden gezorgd dat de constructie langer meegaat.” Het was dankzij de dempingsexperts van Bibus, die Michel inschakelde na research op internet, dat de hydraulische industriële stootdempers die nog op de ontwerptekening te zien waren, uiteindelijk niet werden gebruikt.

Bibus staat bekend als leverancier van hydraulische en pneumatische aandrijf- en besturingssystemen en als leverancier van complete systemen. Bij industriële stootdempers en soortgelijke componenten vertrouwt het bedrijf op oplossingen van Ace Stoßdämpfer. Christoph Berning van Ace’s  afdeling technical sales: “Vergeleken met onze andere dagelijkse werkzaamheden was deze toepassing behoorlijk onconventioneel, ook wat betreft het ontwerp van de dempingselementen.” Omdat er te veel variabelen waren, was het lastig om de demping op de draaipunten nauwkeurig te berekenen. Het ontwerpteam uit Winterthur concludeerde dat er een bepaalde mate van demping moest worden bereikt en een groot deel van de energie moest worden opgenomen, terwijl er tegelijkertijd genoeg energie in de constructie moest overblijven om de wipbeweging mogelijk te maken en de funfactor te behouden.

Uiteindelijk kon Michel de geplande hydraulische veiligheidstootdempers uiteindelijk vervangen door Tubus veiligheidsdempers van Acd. De dempers danken hun naam aan het buisachtige uiterlijk van de componenten, die gemaakt zijn van co-polyester elastomeer. Ace heeft 150 basistypen van deze constructie- en veiligheidsdempers in acht series. De keuze viel op het basistype TC83-73-S, met een energieopname van 1.940 Nm/slag en een maximale slag van 73 mm. Hoofd werkplaats Jürg Oppliger: “Met de Tubus konden we de gewenste wiphoek van 7 graden gewoon aanhouden, waardoor het terugslageffect minder wordt en plezier gegarandeerd is, ongeacht of je op het kortere of langere deel van de wip zit.”