Rijnmonsters, meisjes, slaappillen en ‘pisswasser’ (video)

Wetenschappers van de TU Delft hebben de aanwezigheid van medicijnresten in het Rijnwater voor het eerst gekoppeld aan de demografische eigenschappen van de bewoners langs de Rijn. Dit kan helpen om de vervuiling van drinkwater met medicijnresten beter aan te pakken. De onderzoekers publiceerden over hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Research Letters.

Dertig miljoen mensen zijn op de Rijn aangewezen voor hun drinkwater en 37 procent van het Nederlandse drinkwater komt uit rivierwater (het meeste daarvan wordt aangevoerd door de Rijn). Drinkwater is tot op zekere hoogte vervuild met medicijnresten en daarom is het van groot belang om dit proces van vervuiling beter te begrijpen. Onderzoekers van de TU Delft hebben daarom samen met Het Waterlaboratorium de waterkwaliteit in de Rijn gekoppeld aan demografische gegevens van het gebied. Ze hopen zo een gedetailleerd beeld te krijgen van de invloed van omwonenden op de waterkwaliteit van de rivier.

Bron tot Lobith

Ze namen op 42 punten langs de rivier watermonsters; deze punten lagen steeds 20 … 30 kilometer uit elkaar. De onderzoekers begonnen in de buurt van de bron van de Rijn en eindigden vlak voor Lobith, bij de Nederlands-Duitse grens. Ze keken vervolgens naar de concentraties van een groot aantal medicijnen, zoals bepaalde slaapmiddelen en antidepressiva. Deze medicijnresten komen via de urine in het rioolwater, en zo in de Rijn terecht. 

"Jongeren en ouderen gebruiken hele andere medicijnen en in andere hoeveelheden. Het medicijngebruik verschilt ook nog eens per nationaliteit. Die verschillen zijn zo groot dat we dit inderdaad konden merken in de meeste stoffen in het rivierwater", zegt onderzoeker Rolf Hut van de TU Delft.

Voor het eerst

Het is voor het eerst dat op deze manier wordt gekeken naar het water van de Rijn. Waterbedrijven houden wel in de gaten wat er in het water zit, maar de koppeling met omwonenden is nieuw. Hut wil een voorspellend model ontwikkelen zodat aan de hand van demografische gegevens de samenstelling van het rivierwater is te voorspellen. Dit is interessante informatie voor waterzuiveraars want zelfs de beste waterzuiveringsinstallaties hebben moeite met het filteren van medicijnresten.

Meisjes en slaappillen

Uit het onderzoek kwam onder meer duidelijk naar voren dat ouderen, zoals verwacht, meer medicijnen gebruiken dan anderen. En de concentratie van het anti-epilepsiemiddel carbamazepine kwam bijvoorbeeld sterk overeen met de aanwezigheid van ‘oudere mannen’, wat klopt met Nederlands onderzoek naar het uitschrijven van recepten voor dit middel.

"Maar de gevonden correlaties hoeven niet per se een direct verband aan te tonen", zegt Hut. "Het middel oxazepam (een slaapmiddel) blijkt bijvoorbeeld sterk samen te hangen met ‘meisjes (jonger dan 15 jaar)’. Aangezien oxazepam bijna nooit wordt voorgeschreven aan kinderen, is het onwaarschijnlijk dat gebruik van oxazepam door meisjes de bron is. Echter: het is wel duidelijk dat in gebieden met veel meisjes meer van het slaapmiddel oxazepam in de rivier belandt."

Rolf Hut, Nick van de Giesen and Corine Houtman, Medicinal footprint of the population of the Rhine basin Environ. Res. Lett. 8 044057 (publicatie op 27 december 2013) 

Lees ook de blog van @RolfHut hierover http://geekomdathetkan.wordpress.com/2013/12/27/why-the-best-beer-in-the-world-is-actually-pisswasser