Rien Koster-prijs voor Hans Vermeulen

De Rien Koster-prijs is dit jaar naar Hans Vermeulen gegaan. De senior principal architect bij ASML en deeltijdhoogleraar aan de TU/e kreeg de prijs voor “zijn onvermoeibare inzet om het vakgebied van de mechatronica en precisietechnologie uit te dragen en te vernieuwen”.

De Rien Koster-prijs, die jarlijks wordt uitgereikt onder auspiciën van DSPE (Dutch Society for Precision Engineering), is bedoeld voor een mechatronicus/ontwerper die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor het vakgebied van de mechatronica en precisietechnologie. De jury, onder voorzitterschap van Ton Peijnenburg, adjunct-directeur en manager Systems Engineering bij VDL ETG, hanteert in de beoordeling vier criteria: oeuvre, creativiteit, relevantie (maatschappelijk en commercieel) en professionele uitstraling. De winnaar is minimaal vijftien jaar in het vak werkzaam, brengt theorie in de praktijk, draagt bij aan promotie van het vak en weet collega’s te enthousiasmeren. Hij/zij heeft bijzondere competentie en creativiteit getoond en aansprekende resultaten behaald, die intern en extern worden herkend en erkend.

Het was gisteren de negende keer dat de prijs werd uitgereikt. De winnaar was dit keer prof.dr.ir. Hans Vermeulen, senior principal architect EUV Optics System bij ASML, deeltijdhoogleraar Mechatronic System Design aan de TU Eindhoven (TU/e) en docent bij het High Tech Institute.

Precisiemechanica en mechatronica

Vermeulen heeft een enorme staat van dienst opgebouwd met het succesvol toepassen van de bekende ontwerpprincipes uit de precisiemechanica en mechatronica enerzijds en het opleiden en enthousiasmeren van een nieuwe generatie precisietechnologen anderzijds. Na zijn promotie op een proefontwerp voor een precisiebewerkingsmachine ging hij werken voor Philips CFT (Centrum voor Fabricage Technieken). Daar werkte hij aan toepassingen voor halfgeleiderapparatuur, onder meer op een CFT-locatie in de VS. In 2007 trad hij in dienst bij ASML, de huidige wereldmarktleider voor lithografiemachines. Daar bekleedde hij diverse, uiteindelijk leidinggevende rollen binnen Development & Engineering en Research. In 2015 werd hij aangesteld als deeltijdhoogleraar voor Mechatronic System Design in de vakgroep Control Systems Technology van de TU/e-faculteit Werktuigbouwkunde.

Nieuw boek

In zijn rollen bij ASML en aan de TU/e is Vermeulen een drijvende kracht achter het uitbreiden van het vakgebied. Hij heeft daarbij aandacht voor de basis en de historie en ook oog voor nieuwe ontwikkelingen. Lange tijd is hij voorzitter en trekker geweest van de Nationale Werkgroep Mechatronica, die werd opgericht om ook buiten Philips voldoende aandacht voor research in het vakgebied te blijven stimuleren bij hightech bedrijven en universitaire vakgroepen. Twee jaar geleden heeft hij met zijn collega-hoogleraren uit Delft en Twente, samen met DSPE, het initiatief genomen om een nieuw standaardwerk over constructieprincipes samen te stellen. Met deze bijgewerkte uitgave van de bestaande boeken op dit gebied treden ze in de voetsporen van hun voorgangers, onder wie Rien Koster. De precisie-industrie is hier nauw bij betrokken en levert precisietechnologische hoogstandjes aan die als voorbeelden op een speciale website worden gepresenteerd en in het boek worden opgenomen. De website is op de Precisiebeurs live gegaan en het boek zal onder de titel “Design Principles for Precision Mechatronics” in 2025 verschijnen.

Onuitputtelijke energie

Volgens de jury en door haar geraadpleegde referenten kenmerkt Vermeulen zich door zijn enorme energie en drive, zijn vermogen om zaken goed uit te leggen en voor een breed publiek toegankelijk te maken, zijn historisch besef en zijn bereidheid tot samenwerken. “Wat mij het meeste opviel aan Hans was de onuitputtelijke energie. Dat zie ik nu nog steeds, bijvoorbeeld bij het trekken aan een vernieuwde versie van Des Duivels Prentenboek (van Wim van der Hoek, de grondlegger van het vakgebied van de precisietechnologie in Nederland en de voorganger van Rien Koster – red.). Voor mij is Hans een inspirator op het vakgebied, niet alleen technisch, voor de precisiemechanica, maar vooral ook persoonlijk: hoe kom je als team verder/vooruit?” Vermeulen is een teamspeler die anderen laat scoren en hun veel ruimte geeft binnen een samenwerking, aldus de jury. Veel gehoorde trefwoorden: gedegen, hardwerkend, diepgaand, enthousiast, ‘can-do’ mentaliteit.

Belang van ontwerpen

DSPE wil met de Rien Koster-prijs de aandacht vestigen op het belang van het ontwerpen voor de precisie-industrie. In deze industrietak, in bredere zin ook wel aangeduid met ‘high-tech systems’, neemt Nederland wereldwijd een leidende positie in, zoals het boek van Vermeulen c.s. weer zal aantonen. Naamgever van de prijs Rien Koster heeft als groepsleider bij Philips CFT en als hoogleraar aan de TU/e en de Universiteit Twente bijgedragen aan die positie. Koster is tevens de auteur van het bekende boek “Constructieprincipes voor het nauwkeurig bewegen en positioneren”, een van de voorlopers van het nieuwe boek. De Rien Koster-prijs bestaat uit een geldbedrag, beschikbaar gesteld door VDL ETG, en een trofee, gemaakt door leerlingen van de Leidse instrumentmakers School.