Problemen bij plaatsing neutrinodetector op zee

Een team van Franse technici heeft vorig weekend vanaf een zeeschip de eerste van vier nieuwe lijnen met meetapparatuur voor neutrinodetector KM3NeT naar 2400 meter diep in de Middellandse Zee bij Toulon afgezonken. Een duikrobot heeft de lijn met bij Nikhef gebouwde detectorbollen inmiddels aangesloten. De lijn werkt, maar de lier en het afwikkelmechanisme gaven problemen.

De streng met 18 glazen bollen is over de volle lengte van 700 meter uitgerold. De lijn wordt onderdeel van de Orca-sectie van KM3NeT, een neutrinodetector die spookdeeltjes uit het universum moet waarnemen. KM3NeT krijgt op den duur rond de 345 lijnen op drie locaties bij Frankrijk, Italië en Griekenland. De detector bestrijkt een enorm volume zeewater, waarin nu en dan een passerend neutrino een lichtflits veroorzaakt. Door combinatie van de lichtsporen in de meer dan tienduizend lichtdetectoren in de duistere diepzee kan KM3NeT als een telescoop de bron aan de hemel van een deeltje aanwijzen.

De plaatsing van de nieuwe lijnen voor KM3NeT op de Franse Orca-locatie verloopt overigens niet vlekkeloos. Bij de plaatsing van de eerste streng is de lier op het schip defect geraakt en reparatie op zee is niet mogelijk. Het schip keert daarom eerst terug naar de haven. Dat is absoluut een tegenslag na maanden wachten op kalm weer, zegt Nikhef-programmaleider voor KM3NeT Paul de Jong. "We moeten zien wanneer de overige drie strengen geplaatst zullen worden."

Bij de plaatsing van de eerste nieuwe streng is bovendien het afwikkelmechanisme na het uitrollen niet boven water gekomen, zoals wel moet. De streng wordt normaal op een ingenieuze bolvomige spoel gewikkeld. Die zogeheten LOM-spoel wordt naar de zeebodem afgezonken en stijgt dan weer op terwijl de streng onderweg wordt afgewikkeld. De LOM’s worden daarna hergebruikt.


Lees ook: Miljoeneninvestering in neutrinotelescoop KM3NeT