‘Wereldmarktpositie nieuwe generatie batterijen vereist samenwerking mkb’

De technologieën en materialen achter batterijen ontwikkelen zich dusdanig snel dat we van disruptie spreken. Eén die fors bij kan dragen aan diverse vraagstukken binnen de energietransitie. Europa ziet marktkansen. "Om als regionaal mkb een vooraanstaande rol te kunnen spelen, zal men moeten samenwerken en voortmaken." 

Onderzoekers werken al jaren aan veiligere batterijen met meer capaciteit vergeleken met de huidige Li-ion batterijen. Zij voorspellen dat de batterijenmarkt in 15 tot 20 jaar tot 1.000 keer zoveel energie kan opslaan als vandaag. Dit zal een verandering teweeg brengen zo groot als de introductie van de personal computer of de smartphone. Denk aan elektrische auto’s, schepen en vrachtwagens die veel langere afstanden kunnen afleggen; telefoons die niet langer om de haverklap aan de lader hoeven; en goedkopere opslagmogelijkheden van bijvoorbeeld zon- en windenergie.

We zien een almaar toenemende vraag naar energie, maar hebben over een aantal jaar niet meer de infrastructuur om daar aan te voldoen. De ontwikkeling van deze nieuwe generatie batterijen en conversietechnieken bieden kansen.

Europa ziet kansen als schaalgrootte wordt bereikt

Verwachting is dat de markt de komende vijf jaar bepaald zal worden. Europa wil met zo’n 15 gigafabrieken een hotspot voor batterijproductie worden. In Azië en Amerika wordt hard ingezet op de nieuwe technologie en is meer ruimte voor gigafabrieken. Europa zal zich dus moeten positioneren op goedkopere, schonere of meer geavanceerde en beter presterende batterijen. Dat laatste biedt mogelijkheden. Veel hoogwaardige kennis over geavanceerde batterij-ontwikkeling en materialen komt uit Europa. In onze regio zit veel wetenschappelijke expertise (TRL 1-4) bij partijen als de TU Delft en TNO op wereldniveau.

Een aantal jaren terug bevond Europa zich in een vergelijkbare positie op het gebied van zonnepanelen. Een groot deel van de technologie werd hier bedacht, onderzocht en getest. Toch domineert China nu de markt met een aandeel van 73% in de productie van zonnepanelen. Er zijn grootschalige investeringen nodig en samenwerkingen om op de wereldmarkt te concurreren.

Om schaalgrootte te bevorderen, heeft Europa diverse innovatie-initiatieven opgezet. Zo wordt er vanuit InnoEnergy al enkele jaren hard gewerkt aan een Europees platform waarop startups, scale-ups, corporates, experts en investeerders elkaar kunnen vinden. Daarnaast zijn er op Europees niveau ook veel subsidies beschikbaar. Het mkb weet de weg hiernaartoe alleen nog niet altijd te vinden.

Regionaal marktpotentieel

De regio Zuid-Holland telt diverse innovatieve bedrijven (TRL 5-6) en kennisinstellingen (TRL 1-4) die werken aan materialen, of onderdelen van batterijen of batterijen leveren. Om grote investeringen op te kunnen halen of mee te doen aan grote subsidietrajecten is het vaak nodig om de toegevoegde waarde van de nieuwe generatie batterijen aan te tonen in een eindproduct of productiestraat (TRL 6-8).

Onderdeel landelijke batterij agenda

De ministeries Infrastructuur & Waterstaat, Economische Zaken & Klimaat, Rijkswaterstaat en de RVO willen daarom een landelijke batterij agenda ontwikkelen samen met de Regionale Ontwikkelings Maatschappijen (ROM’s). Op deze landelijke agenda staan pilots met vrachtwagens en schepen; recycling; net-balancering en tot slot nieuwe generatie batterijen en materialen. RVO organiseert handelsmissies naar onze buurlanden om ons als Nederland te representeren en op te halen waar we complementair aan elkaar kunnen zijn.

De ROM’s kunnen een rol kunnen spelen in het bijeenbrengen van het regionale netwerk en ophalen van de gezamenlijke behoeften.

Werksessie nieuwe generatie batterijen

De sessie in Rotterdam was een eerste aanzet tot het vormen van zo’n netwerk onder het dagvoorzitterschap van Prof. Dr. Ir. Marnix Wagemaker (TU Delft) en Dr. Eric Meulenkamp (TNO). Uitgenodigd waren bedrijven die materialen of onderdelen maken of batterijen maken, OostNL en Brainport, universiteiten en kenniscentra en investeerders. Gedurende de sessie kwamen vier belangrijke onderwerpen naar voren om schaalgrootte te bereiken:

1. Gezamenlijke testfaciliteiten

   Er is behoefte aan één of meerdere testfaciliteiten met productiestraten geschikt voor verschillende samenstellingen van batterijen. Op die manier kunnen leveranciers van een bepaalde technologie of materiaal gezamenlijke faciliteiten gebruiken om op te schalen voor de industrie. Het is belangrijk dat die testfaciliteiten complementair worden aan wat er in het buitenland, bijvoorbeeld Duitsland, al mogelijk is. Bijvoorbeeld een focus op operandi studies, bestuderen wat er binnenin de batterij gebeurt.

2. Langetermijn rol overheid

   Voor veel aanwezige bedrijven is er behoefte aan een one-stop-shop als tussenloket voor de grote Europese trajecten. Een centrale plek die schakelt naar internationaal niveau. Ook zien zij een rol voor de overheid als consument en langetermijn-investeerder. Om met nieuwe generatie batterijen bij te dragen aan de doelstellingen uit het Klimaatakkoord is een lange adem en duidelijk beleid vereist. Het zou goed zijn om beleid te maken waarmee het aantrekkelijk wordt om hernieuwbare energie tijdelijke op te slaan in batterijen als goedkoop alternatief voor netverzwaring.

3. Produceren en afzetmarkt in Nederland

   In Nederland ambiëren we geen megafabrieken zoals in China. Toch is bijna de helft van de deelnemers ervan overtuigd dat het goed zou zijn een eigen productiefaciliteit te hebben om nieuw ontwikkelde technologieën verder te brengen dan de conceptfase. Om dat te bereiken, zijn klanten nodig. Om tot een lijst van klanten te komen, is het belangrijk de industrie te overtuigen van de impact van nieuwe generatie batterijen. Een duidelijk decarbonisatiebeleid kan hierbij helpen.

4. Netwerk dat inzet op kennisdeling en talent

   Met alle verschillende reguleringen per sector is er behoefte aan certificeringsspecialisten en goed opgeleide technici. Een netwerk kan een rol spelen in het aantrekken van human capital. Daarnaast helpt een netwerk in de communicatie tussen ondernemers en de overheid en Europa. Deelnemers blijven op informele wijze op de hoogte van de laatste kennis en contacten en daarnaast wordt het als mkb makkelijker om aan tafel te komen bij de grote spelers. Ook kan het netwerk helpen in een praktijkgerichte onderzoeksagenda en media-aandacht.

Whitepaper en aanhaken

Op basis van eerder onderzoek en de resultaten uit de werksessie hebben de voorzitters (TNO, TU Delft en InnovationQuarter) zichzelf de ambitie gesteld binnen twee weken een whitepaper op te stellen. Deze whitepaper moet inzichtelijk maken wat de kansen zijn die er liggen en wat er in de verschillende regio’s en op nationaal niveau nodig is om die te benutten. Een vooraanzet voor een gedeelde roadmap.

Het is de rol van het netwerk om de impact van de nieuwe generatie batterijen over te brengen op de industrie en de waardeketen te vergroten. Nog voor het einde van het jaar worden vanuit de ROM’s vervolgsessies georganiseerd onder andere gericht op de mogelijkheden voor eindproducenten en recycling.

Eindproducenten met interesse, maar ook andere partijen met activiteiten en belangstelling op batterijgebied kunnen zich melden om bij dit initiatief aan te haken en de whitepaper te ontvangen.

Meer informatie geeft Theo Noordman, Senior Business Developer Energie van Innovation Quarter
T 06 122 25 219, theo.noordman@innovationquarter.nl