Nederland gaat uitbarstingen op de zon monitoren in real-time

Het Nederlands instituut voor radioastronomie Astron, Science[&]Technology (S[&]T), en het KNMI starten met de bouw van een zonneradiotelescoop die uitbarstingen op de zon direct signaleert. Aanleiding is een verzoek van het Ministerie van Defensie. De eerste fase van het project Disturbance detection by Intelligent Solar radio Telescope of (Un)perturbed Radiofrequency Bands (Disturb) waarin het ontwerp van de radiotelescoop wordt ontwikkeld had op 30 januari de kick-off.

Uitbarstingen op de zon komen regelmatig voor en geven over het algemeen geen problemen. Af en toe zijn ze echter zo intens dat ze radars, gps-ontvangers of radioverbindingen ernstig kunnen storen. Het Ministerie van Defensie en het KNMI willen militaire en civiele gebruikers van antennesystemen voor dergelijke intense uitbarstingen kunnen waarschuwen. De zonneradiotelescoop van Disturb voedt hun waarschuwingssystemen met de noodzakelijke data.

Bestaande instrumenten die in real-time storingsgegevens van de zon kunnen leveren, zijn niet toegankelijk, hebben een minder goede kwaliteit of produceren met een aanzienlijke vertraging, wat op cruciale momenten problematisch kan uitpakken. Vandaar de wens om een telescoop die metingen van extreme uitbarstingen op de zon vrij toegankelijk maakt. De telescoop wordt gebaseerd op het model van antennes van verschillende bestaande en toekomstige telescopen zoals Lofar en SKA.

Als de telescoop een uitbarsting detecteert, zal Lofar hier op reageren door onder andere radiofoto's van de zon te maken. Het Ministerie van Defensie zal doorkrijgen dat ze storing kunnen ondervinden op hun systemen. Daarnaast is deze ontwikkeling belangrijk voor de internationale civiele luchtvaart die effecten van de zon steeds meer meeneemt in haar procedures.

S[&]T leidt het project. De verwachting is dat de eerste fase van het project waarin het ontwerp tot stand komt 15 maanden in beslag zal nemen.