Nederlands radio-instrument mee naar de achterkant van de maan

Vrijdag lanceerde de Chinese ruimtevaartorganisatie de Chang’e 4 maanlander. China hoopt hiermee als eerste land op de achterkant van de maan te komen. Ook Nederlandse astronomen kijken uit naar dit moment want er hangt een Nederlands radio-instrument achter de maan te wachten op de ‘touchdown’ van de Chinese wetenschappers met wie zij samenwerken.

De lancering van afgelopen vrijdag volgt op die van de Chang’e 4 relay-satelliet op 21 mei van dit jaar. Die satelliet hangt inmiddels achter de maan en zal de communicatie met de maanlander vanaf de aarde verzorgen. Op de satelliet bevindt zich ook een Nederlands radio instrument.

De Netherlands China Low-frequency Explorer (NCLE) is bedacht en gemaakt door een team van de Radboud Universiteit, Astron en het bedrijf Isis. Naar verwachting begint het instrument begin volgend jaar aan zijn wetenschappelijke waarnemingen. Het gaat naar verwachting de komende vijf jaar waarnemen. De bedoeling is dat het enkele weken na de landing wordt uitgerold en aangezet.

Het Nederlandse radio-instrument op de satelliet en het Chinese radio-instrument aan boord van de maanlander zullen gezamenlijke waarnemingen gaan doen. Albert-Jan Boonstra, programmamanager Astron, voegt toe: "We zijn bijzonder geïnteresseerd hoe onze ontvanger zich houdt onder de extreme condities in de ruimte, ook in relatie tot het ontwerp en de waarneemgevoeligheid van het radio-instrument op de maanlander. Beide instrumenten zijn niet alleen gericht op het verkrijgen van wetenschappelijke resultaten, ze geven ons ook belangrijke technische informatie die nodig is voor het ontwerpen van een toekomstige zwerm van kleine astronomische radiosatellieten."

Een nieuw window to the Universe

Radioastronomen doen normaal hun waarnemingen met een van de vele telescopen op aarde, maar met het NCLE-instrument wil het Nederlandse team een nieuw window to the Universe openen. Hiermee willen ze namelijk luisteren naar radiosignalen van golflengtes die op aarde niet waar te nemen zijn omdat de aardatmosfeer deze tegenhoudt. "NCLE maakt de weg vrij voor een toekomstig grootschalig radio-experiment op het oppervlak van de maan, om het zwakke signaal van vlak na de oerknal en voor dat de eerste sterren gevormd werden, waar te nemen. Daarom is deze maanlanding ook zo interessant, omdat het voor het eerst de mogelijkheid biedt om de condities voor radioastronomie op de maan te onderzoeken", verklaart Heino Falcke, hoogleraar Astrodeeltjesfysica en radioastronomie en wetenschappelijke leider van het NCLE instrument.