Wat robots ons kunnen leren over de mens

Tijdens Brave New World werpen internationale wetenschappers, ondernemers, auteurs en kunstenaars een blik in de toekomst. In lezingen en workshops buigen zij zich over de maatschappelijke gevolgen van snel opkomende technologieën, nog voordat deze echt in de samenleving zijn geïntroduceerd. Het evenement is bedoeld voor professionals in de wetenschappen, industrie, overheid en creatieve industrie.

Twee Leidse wetenschappers lichten in dit artikel een tipje van de sluier op over hun eigen lezingen: hoe herkennen we deep fake video’s en wat kunnen we leren van robots?

Robots leren ons over de mens

Wie aan toekomstige robots denkt, denkt misschien al gauw aan slimme robots die ons uiteindelijk tot slaaf zullen maken en onze banen overnemen. Maar dit beeld klopt niet, bepleit AI-onderzoeker Peter van der Putten van het LIACS. "Robots kunnen ook emotioneel, creatief, nieuwsgierig, hulpeloos of zelfs religieus zijn." Als onderzoekers van het Bots Like You-project zijn hij en zijn collega Maarten Lamers geïnteresseerd in deze andersoortige robots. "We filosoferen over de verschillende eigenschappen die ons mens maken, en bekijken deze dan door een robotbril. Het gaat ons er niet om wat er in de robot omgaat, maar juist om wat er in de mens omgaat. Zo kunnen we van robots veel dingen leren over de mens."

Wegstappen van clichébeeld

Een voorbeeld van zo’n niet-klassieke robot is Paro, een Japans robotzeehondje dat demente ouderen geborgenheid kan geven. Van der Putten: "Meestal maak je robots die iets heel goed kunnen, maar Paro is een robot die juist niet zo veel kan. Zijn kracht zit hem erin dat hij hulpeloos is." Juist daarom is het fijn voor ouderen om voor hem te zorgen, want het geeft hen het gevoel dat ze nodig zijn. "Als je wilt weten hoe dingen in de toekomst gaan veranderen, is het goed om weg te stappen van het clichébeeld van robots en op een meer filosofische manier te kijken naar wat ons mens maakt."

Iedereen in een deep fake video

Regisseur, onderzoeker en mediaontwerper Jeanine Reutemann gaat het hebben over deep fake video’s. Reutemann onderzoekt bij het Centre For Innovation de impact van nieuwe mediatechnologieën en is docent van het interdisciplinaire vak Audiovisual Data in the Digital World. De deep fake-technologie combineert lichamen, gezichten en stemmen van mensen met elkaar, waardoor je nepvideo’s kunt maken. "Op dit moment zijn de meeste deep fake filmpjes op het internet van beroemde politici en acteurs. Dat komt omdat eerder opgenomen video’s nodig zijn om de fictieve video’s te creëren. Maar als deze technologie zich nog wat verder ontwikkelt, kunnen zulke video’s van iedereen worden gemaakt. Dat zal een enorme impact op onze maatschappij hebben."

Wereldwijde vertrouwenscrisis

Er zitten veel negatieve kanten aan deep fake video’s, vindt Reutemann. Ze kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden om de opinie van mensen over politieke kwesties te veranderen. Je kunt er immers iedereen mee laten zeggen wat je wilt."‘De kans is groot dat deep fake een wereldwijde vertrouwenscrisis zal veroorzaken in de digitale wereld. Hoe weet je of gegevens over een bepaald bedrijf kloppen? Kunnen we audiovisuele data nog vertrouwen? Daar ga ik tijdens Brave New World dieper op in."

Brave New World en het Leiden International Film Festival

Brave New World vindt plaats op 8 en 9 november in de Stadsgehoorzaal in Leiden. Kaarten zijn verkrijgbaar via www.bravenewworld.nl. Het kaartje geeft ook toegang tot het Leiden International Film Festival (LIFF).