Groene mijnwerker: nieuwe plantensoort wint zelf metaal

Een plant die zelf metaal uit de grond haalt: een natuurlijke manier om te mijnen óf de bodem te reinigen. Promovendus Roderick Bouman (Hortus Botanicus Leiden) beschreef een nieuwe plantensoort uit Sabah, Borneo, die kan worden gebruikt om nikkel te winnen: de Phyllanthus rufuschaneyi.

"De soort is in 2013 al gevonden in het wild en geplant in een klein tuintje bij een reservaat", vertelt Bouman. Hier viel de plant op door zijn uitstekende vermogen om nikkel uit de bodem op te nemen. Om deze reden werd de plant betrokken bij onderzoek over agromining: het winnen van metaal uit de bodem door middel van planten. "Er zijn meerdere toepassingen mogelijk, waaronder het winnen van metalen uit gebied waar deze van nature in hoge concentraties voorkomen. Ook kan het worden gebruikt voor het schoonmaken van oude mijngebieden die nu vervuild zijn met metalen. De planten worden uitgezet en na een tijdje geoogst, waardoor de metalen ook uit de grond worden gehaald."

Vernoemd

De onderzoekers besloten de plant Phyllanthus rufuschaneyi te noemen, naar meneer Rufus Chaney: een gepensioneerd onderzoeker die jaren heeft gewerkt aan het ontwikkelen van agromining.

Hoe test je of planten metaalwinners zijn?

Of een plant goed is in het winnen van metaal of niet, is niet echt te zien aan het uiterlijk. Er zijn daarom verschillende tests die onderzoekers uitvoeren bij een serie planten om te bepalen welke soorten mogelijk interessant zijn. De biologen onderzochten P. rufuschaneyi bijvoorbeeld door het blad te testen met dimethyl-glyoxime papier. Dit papier reageert met eventueel aanwezige metalen en verkleurt.

De meeste planten die mogelijk interessant zijn voor agromining, kunnen nu ook gevonden worden herkend door middel van een speciale scanner voor herbariummateriaal. De scanner zoekt naar hoge concentraties metaal in het gedroogde materiaal. Om te zien welke plant de meeste metalen opneemt, verwerken onderzoekers kleine stukjes blad in het lab, om zo de individuele concentraties van metaal te bepalen.