‘Risicoanalyse zonder risicomanagement is zeepbel'

Ook bij bouwprojecten zijn uitvoerige risicoanalyses noodzakelijk en moeten adequate maatregelen bedacht worden om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Wanneer deze maatregelen vervolgens niet worden uitgevoerd, is de risicoanalyse echter voor niets geweest.

Dit is in het kort wat dr. ir Martin van Staveren (adviseur en docent risicomanagement)  in het NRC Handelsblad van 7 augustus stelt: oftewel 'risicoanalyse zonder risicomanagement is een zeepbel'. Hij kijkt nader naar de risicoanalyse en de beheersmaatregelen van het bouwproject van de Julianabrug in Alphen aan den Rijn. Tijdens dit project vielen op 3 augustus twee bouwkranen om op een aantal huizen bij het takelen van een brugdeel.  

Veiligheids-, Gezondheids- en Milieuplan

“De gemeente Alphen moet in ieder geval op de hoogte zijn geweest van de risico’s op ongelukken tijdens het takelen van een brugdeel", stelt Van Staveren.
Risico’s als het omvallen van materieel of het raken van objecten zijn namelijk expliciet vermeld in het Veiligheids-, Gezondheids- en Milieuplan (VGM) van dit project.  Een VGM is verplicht voor elke opdrachtgever die een bouwwerk wil realiseren indien een kennisgeving aan de Arbeidsinspectie verplicht is (bij grotere en langdurige projecten)  en/of het werk of project risicovol is.

Risico’s

In het Risicodossier Renovatie Koningin Julianabrug staan 39 risico’s vermeld waarvan er twee rechtstreeks verwijzen naar het opgetreden veiligheidsrisico. Dit zijn risiconummer 13, ‘Onveilige werksituaties en ongelukken bij de opdrachtnemer ‘ en risiconummer 18 ‘Onveilige situaties voor omgeving en verkeersdeelnemers’. Voor beide risico’s zijn dezelfde gevolgen vermeld: onveilige situaties, ongelukken, imagoschade en vertraging. Voor de beheersing van risiconummer 13 bestaan de maatregelen uit ‘het opstellen van een VGM’ en dit is ook gebeurd. Voor risiconummer 18 is een van de genoemde maatregelen ‘beperking van toe te passen materieel’. Van Staveren: “Mogelijk heeft deze maatregel gefaald. Diverse kraanexperts hebben de nodige kritiek geuit op de benutte kranen in combinatie met de pontons.”

Zeepbel

Samenvattend schrijft Van Staveren: “Voor de renovatie van de Julianabrug in Alphen zijn al in vroege projectfasen meerdere risicoanalyses uitgevoerd. Hierin zijn veiligheidsrisico’s in algemene zin benoemd en tevens gangbare beheersmaatregelen aangegeven. De praktijk leert echter steeds weer dat er een gapend gat zit tussen risicoanalyse, het inventariseren, classificeren en op schrijven van risico’s in een risicodossier, en risicomanagement. Dit laatste betreft gerichte daadwerkelijk uitgevoerde en geëvalueerde activiteiten, om kansen en gevolgen van risico’s de kop in te drukken. Zonder risicomanagement is risicoanalyse op z’n beste een zeepbel, terwijl het met correct uitgevoerde maatregelen een airbag kan zijn.”

Lessen voor de toekomst

De Onderzoeksraad voor Veiligheid is inmiddels een onderzoek gestart naar de omgevallen bouwkranen bij de Julianabrug. Het onderzoek richt zich op de oorzaak en de achterliggende factoren, waarbij er extra aandacht is voor complexe werkzaamheden zoals hijsen op het water. Verder kijkt de Onderzoeksraad naar de gemaakte plannen en voorbereidende werkzaamheden voor het plaatsen van het brugdeel. Door de oorzaak en achterliggende factoren vast te stellen, kan de Raad lessen trekken voor de toekomst. Het streven is om het onderzoek binnen een jaar af te ronden en een rapport te publiceren.