Nieuw Topsectoren- en Innovatiebeleid

Het kabinet heeft 25 missies vastgesteld om de Nederlandse economie te versterken binnen de maatschappelijke thema’s energietransitie & duurzaamheid; landbouw, water & voedsel; gezondheid & zorg en veiligheid.

Staatssecretaris Mona Keijzer: "We staan voor omvangrijke maatschappelijke uitdagingen. Hoe blijft onze zorg betaalbaar en toegankelijk en hoe gaan we om met vraagstukken over klimaat, landbouw, zorg en veiligheid? Het kabinet heeft als doelstelling dat deze uitdagingen in Nederland leiden tot economische kansen. Door het gezamenlijk vaststellen van 25 missies binnen deze thema’s kunnen onze ondernemers van MKB tot grootbedrijf en kennisinstellingen direct meedenken en hierna aan de slag met de oplossingen."

Sleuteltechnologieën cruciaal

De uitdagingen en missies liggen door dit besluit voor de komende jaren vast, maar de weg ernaartoe vaak nog niet. Duidelijk is wel dat sleuteltechnologieën zoals fotonica, kwantum-, nano- en digitale technologie een belangrijke rol spelen bij het realiseren van meerdere missies.

Voorbeelden van kansrijke toepassingen zijn bijvoorbeeld smart farming, waarmee speciale sensoren nauwkeurig meten hoeveel water, voeding en licht nodig is om een gewas succesvol te laten groeien met zo min mogelijk verspilling. Of lasertechnieken waarmee artsen hun patiënten zo precies mogelijk kunnen opereren met minder complicaties en sneller herstel. En Smart industry met productierobots die ieder product op maat kunnen maken voor de scherpste prijs zonder verspilling.

Reactie FME

‘In de brief staat dat Nederland ‘slimme fabrieken, sterke sensoren, krachtige biochips en techniek op maat nodig heeft om tot baanbrekende oplossingen te komen’, bijvoorbeeld als het gaat om CO2-reductie. Daarnaast zouden er ‘investeringen nodig zijn in de ontwikkeling, toepassing en opschaling van sleuteltechnologieën’. FME-voorzitter Ineke Dezentjé-Hamming: "Ik ben blij met de terechte rol die technologie van het kabinet toegewezen krijgt, maar vooralsnog wordt er geen extra geld vrijgemaakt voor de ontwikkeling van technologische toepassingen. Dan komt er van deze doelstellingen natuurlijk weinig terecht."’

Reactie VNO-NCW en MKB Nederland

VNO-NCW en MKB-Nederland vinden nog wel veel onduidelijk over de daadwerkelijke uitvoering van het beleid en de inzet van de financiële middelen. De ondernemingsorganisaties vinden dat zoveel mogelijk moet worden voortgebouwd op de bestaande samenwerking in de gouden driehoek (onder meer in de TKI’s), aangevuld met per missie relevante stakeholders, lichte structuren en geen nieuwe zware mechanismen. Nieuwe structuurdiscussies leiden volgens hen alleen maar tot vertraging.

Geld uit bedrijfsleven leidend

Ook moet het geld uit bedrijfsleven leidend blijven op de inzet van de publieke middelen voor onderzoek. ‘Het gaat immers om de economische kansen van de maatschappelijke uitdagingen.’ De publiek private samenwerkingstoeslag moet als stevig fundament in het beleid overeind blijven. Door bovendien in te zetten op extra middelen voor publiek-private samenwerking (bijvoorbeeld bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) kan meer worden gericht worden op de missies én op sleuteltechnologieën als AI en kwantum.

Verder is het zaak dat het mkb een stevigere positie krijgt in het vernieuwde beleid. Dit kan door de mkb-specifieke instrumenten uit te bouwen (MIT, industrial doctorates), de PPS-toeslagregeling mkb-vriendelijker te maken (door meer ‘in kind’-mogelijkheden) en de positie van het midden- en kleinbedrijf in de governance te versterken.

Onbegrijpelijke versnippering

Volgens VNO-NCW en MKB-Nederland is het zaak dat het missiegedreven beleid een stap vooruit wordt in het innovatiebeleid, waarin het ministerie van Economische Zaken en de andere betrokken departementen komen tot een gezamenlijke inzet van middelen en dat privaat en publiek zo gezamenlijk investeren in de vraagstukken van de toekomst. Echter, dat is nog allerminst zeker. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat er geen samenhang wordt gezocht tussen de Nationale Wetenschapsagenda en dit beleid. "We gaan nu naar een situatie van 25 routes en 25 missies. Een onbegrijpelijke versnippering, terwijl het Regeerakkoord duidelijk pleit voor de inzet op een aantal prioriteiten," aldus de ondernemingsorganisaties.