De Nederlandse ingenieur, ondernemer en uitvinder Jan van der Tempel is genomineerd voor de European Inventor Award 2021. Hij is een van de finalisten in de categorie Industrie. Dat maakte het Europees Octrooibureau (EOB) vandaag bekend. Van der Tempel ontwikkelde een stabiele loopplank voor het overzetten van mensen en goederen tussen schepen en offshore constructies waardoor de veiligheid op volle zee wordt verhoogd.
Van der Tempel commercialiseerde zijn uitvinding door het oprichten van een universitaire spin-off die is uitgegroeid tot een bedrijf dat het toegangssysteem en aanverwante diensten over de hele wereld exploiteert. Vandaag de dag worden meer dan 65 van dit type systemen wereldwijd ingezet en heeft het systeem met succes meer dan zes miljoen offshore werknemers en 17 miljoen kilo lading overgezet.
"Van der Tempel heeft niet alleen innovatieve technische oplossingen ontwikkeld voor de offshore industrie. Hij heeft de veiligheid voor de mensen die in deze sector werken verhoogd, de efficiëntie verbeterd en de kosten voor operators verlaagd", aldus EOB voorzitter António Campinos, tijdens de bekendmaking van de genomineerden voor de European Inventor Award 2021. "Het octrooisysteem ondersteunt uitvinders als Jan van der Tempel. Door technische innovatie te combineren met effectieve rechtsbescherming is zijn bedrijf uitgegroeid tot wereldleider in de offshore transfersector."
De winnaars van de 2021-editie van de jaarlijkse innovatieprijs van het EOB worden op 17 juni om 19.00 uur bekendgemaakt voor een wereldwijd publiek tijdens een openbare digitale ceremonie. Daarnaast selecteert het publiek de winnaar van de Populariteitsprijs uit de 15 finalisten via online stemmen.
Uitvinding stabiele offshore toegang
Vanaf een schip aan boord gaan van offshore contructies, zoals een windturbine of olieplatform, kan een uitdaging zijn vanwege de beweging van het schip ten opzichte van de offshore constructie. Golven en schepen gedragen zich chaotisch wat offshore toegang riskant maakt. Onstabiel weer kan de zaken nog ingewikkelder maken en leidt vaak tot het annuleren van transfers, wat tijd en geld kost. Van der Tempel, opgeleid als ingenieur in Offshore Wind bedacht het concept voor zijn stabiele loopplanksysteem – de Ampelmann – in 2002 tijdens een offshore windconferentie in Berlijn en vernoemde het naar de iconische figuur op de voetgangersoversteeklichten in deze stad (Ampelmann betekent ‘stoplichtmannetje’). Van der Tempel stelde zich een soort omgekeerde vluchtsimulator op schepen voor; in plaats van bewegingen te simuleren die overeenkomen met computergegenereerde beelden in een stationaire omgeving, richtte hij zich op technologie die stabiliteit zou genereren in een turbulente omgeving.
Naar het werk lopen
Het idee is geëvolueerd tot het huidige toegangssysteem dat te vergelijken is met een slurf die een vliegtuig met de gate verbindt. Medewerkers ‘kunnen naar het werk lopen’ en lading kan gemakkelijk worden vervoerd, zelfs bij zwaar weer. De door Van der Tempel ontwikkelde techniek werkt door detectie en monitoring van de bewegingen van het (bevoorradings)schip. Op het schip is een bewegingssensor ter grootte van een schoenendoos geïnstalleerd die is aangesloten op een krachtig computersysteem om de beweging nauwkeurig en snel te meten. Deze gegevens worden ingevoerd aan een platformconstructie met zes hydraulische cilinders die onmiddellijk hun lengtes aanpassen om iedere beweging te compenseren. Op deze manier blijft de loopbrug stilstaan en biedt het een veilige verbinding met de offshore constructie zelfs wanneer het schip heen en weer wordt geslingerd door golven en wind.
De loopbrug kan in ongeveer acht uur op elk schip of drijvende constructie worden geïnstalleerd en werkt bij windsnelheden tot 60 km per uur en golven tot 4 meter. Dit betekent minder annuleringen als gevolg van slecht weer en minder behoefte aan dure en potentieel riskante helikoptertransfers, waarvoor werknemers een gespecialiseerde veiligheidstraining moeten volgen. Bovendien voorziet het systeem in een back-up voor elk onderdeel en bij een storing blijft het systeem nog één minuut werken voordat het wordt uitgeschakeld, waardoor personeel voldoende tijd heeft om zichzelf in veiligheid te brengen. Volgens Van der Tempel lopen offshore-medewerkers net zo makkelijk naar hun werk als ze de straat oversteken.
Octrooi zorgt voor bescherming
Na het succes van het prototype dat hij aan de TU Delft ontwikkelde vroeg Van der Tempel octrooi aan om zijn uitvinding te beschermen. In 2012 verkreeg hij een eerste Europees octrooi en in 2014 een tweede. "Onze oplossing is de enige met cilinders die in zes richtingen werken en met slechts milliseconden vertraging een volledig stationair punt bereiken", zegt Van der Tempel. "Het octrooi zorgde voor de bescherming van dat concept, wat ons als bedrijf een enorm voordeel op de markt gaf ten opzichte van concurrenten. Het heeft ons in staat gesteld om te groeien, het vertrouwen van klanten te winnen en ons bedrijf te maken tot wat het nu is."
Van universitaire spin-off tot marktleider
Aanvankelijk was Van der Tempel alleen van plan om de technologie te ontwikkelen en vervolgens een bedrijf te zoeken om het systeem te bouwen en te gebruiken. Omdat het niet lukte een partij te vinden die geïnteresseerd of in staat was om het commerciële potentieel volledig te begrijpen, besloot hij uiteindelijk via de TU Delft zijn eigen bedrijf te starten. In 2007 werd Ampelmann Operations opgericht, dat in iets minder dan tien jaar tijd een belangrijke wereldwijde speler op de markt van offshore toegang is geworden. Aangezien een groot deel van de ontwikkeling binnen de TU Delft plaatsvond, vereiste het opschalen van de uitvinding relatief lage kapitaaluitgaven. Leningen van de Nederlandse overheid werden veiliggesteld, maar grote externe investeringen waren niet nodig. "Ampelmann wist vrijwel direct een eigen cashflow te genereren, waardoor het bedrijf snel groeide en in de eerste zes jaar elk jaar verdubbelde", zegt Van der Tempel. Vandaag de dag exploiteert zijn bedrijf wereldwijd meer dan 65 offshore toegangssystemen. Tot op heden heeft de Ampelmann met succes meer dan zes miljoen offshore werknemers en 17 miljoen kilo lading wereldwijd overgedragen.
Sterke groei verwacht in offshore windsector
Hoewel de meeste projecten van Ampelmann Operations in de olie- en gasindustrie plaatsvinden, heeft het bedrijf ook een sterke staat van dienst op het gebied van offshore wind, een sector die naar verwachting tot 2050 aanzienlijk zal groeien. De exploitatie- en onderhoudskosten van offshore windturbines vormen de belangrijkste uitgaven voor bedrijven in deze sector, met inbegrip van omzetverlies als gevolg van vertragingen en problemen bij reparatie. De Ampelmann kan deze kosten verlagen. Met de toenemende wereldwijde markt voor offshore windexpoitatie en onderhoud (verwachte groei van 17% en omzet van EUR 11 miljard in 2028), verkeert Ampelmann Operations in een goede positie om te profiteren van de verschuiving naar hernieuwbare energiebronnen.