Nederlandse en Duitse ondernemers op bezoek bij innovatiecentrum Fraunhofer

In zowel Nederland als Duitsland vindt vooruitstrevend onderzoek plaats naar innovatieve oplossingen op het gebied van gezondheidszorg en energie. De grote uitdaging ligt echter in de integratie van deze nieuwe producten in de praktijk. Nederlandse en Duitse bedrijven en kennisinstellingen moeten samen werken aan oplossingen. Dit is in grote lijnen de uitkomst van een bijeenkomst bij het Fraunhofer-inHaus-Zentrum in Duisburg met circa 40 Nederlandse en Duitse ondernemers. Ze kwamen bijeen om de nieuwste innovaties op het gebied van energiemanagement en gezondheidstechnologie te bekijken en onderling ervaringen uit te wisselen.

Het Fraunhofer-inHaus-Zentrum in Duisburg werkt samen met 120 industriële bedrijven aan de ontwikkeling van innovatieve technologieën, systemen en producten voor woonpanden en utiliteitsgebouwen. Hierbij spelen energiebesparing, milieubescherming, duurzaamheid, veiligheid, design en woon- en werkgemak een belangrijke rol. Het inHaus-Zentrum is onderdeel van het Fraunhofer-Institut für mikroelektrische Schaltungen und Systeme (IMS) en is een tak binnen de Fraunhofer Gesellschaft, een organisatie voor toegepast wetenschappelijk onderzoek met 66 instituten en 23 000 medewerkers in heel Duitsland. Op uitnodiging van het grensoverschrijdende b2b-project 2 connect Business kwamen Nederlandse en Duitse ondernemers uit de energie- en zorgsector bijeen om de nieuwste technologische snufjes te bekijken en de huidige situatie op innovatief gebied in beide buurlanden met elkaar te vergelijken.

Technologieën binnen de gezondheidszorg

In het Fraunhofer-Institut is een klein ziekenhuis van 350 m² nagebouwd, om in een zo realistisch mogelijke setting (een ‘Living Lab’) na te kunnen gaan welke zorgtoepassingen voor verbetering vatbaar zijn. Thomas Königsmann van het Fraunhofer-Institut für Software- und Systemtechnik (ISST) loodst de deelnemers langs de vele innovatieve oplossingen van ‘Hospital Engineering’. Zo demonstreert hij een nieuw registratiesysteem voor patiënten: met behulp van een elektronische pen komt een met de hand ingevuld formulier direct in het centrale computersysteem van het ziekenhuis terecht. "Met behulp van een streepjescode op de polsband van de patiënt, is de patiënt met enkele simpele handelingen meteen traceerbaar in het systeem. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat zowel patiënten als baliemedewerkers het liefst nog steeds een formulier met de hand invullen", aldus Königsmann.

Op de care-afdeling van het Fraunhofer-inHaus-Zentrum worden technische hulpmiddelen voor zelfstandig wonen op hogere leeftijd onderzocht en ontwikkeld. Een voorbeeld hiervan is een interactieve spiegel voor oudere, vergeetachtige mensen. De spiegel lijkt op een grote tablet met een touchscreen. Met behulp van reminders, die door middel van iconen op de touchscreen worden getoond, krijgt de gebruiker aanwijzingen over de dagelijkse persoonlijke verzorging, bijvoorbeeld na het opstaan. Zo gaat het medicijnkastje vanzelf open en herinneren bijbehorende symbolen op de spiegel eraan dat medicijnen regelmatig moeten worden ingenomen of aan het tandenpoetsen (inclusief poetsaanwijzingen). Met dergelijke technologieën kunnen hulpbehoevende mensen langer zelfstandig in hun vertrouwde omgeving blijven wonen.

Living labs, waardevolle experimenten voor nieuwe technologieën

Door een combinatie van realistische toepassingen en de behoeften van gebruikers bieden de ‘Living Labs’ in het Fraunhofer-inHaus-Zentrum inzicht in verbeteringen en verhogen daarmee de marktacceptatie van nieuwe technologieën. Zo worden er bij tijd en wijle ook nieuwe ideeën en producten ontwikkeld, die te weinig gebruiksvriendelijk blijken en in eerste instantie niet worden doorontwikkeld. Op deze manier kunnen dure, foutieve producties worden voorkomen, en wordt al vroeg duidelijk waar verbeteringen moeten worden aangebracht om te zorgen dat het product door de gebruiker wordt geaccepteerd. Dr. Königsmann vertelde tijdens de rondleiding bijvoorbeeld over een lichtgevende balk in de vloer van het bed naar de WC, om dementerende mensen in het donker de weg naar het toilet te wijzen. Doordat het waarnemingsvermogen als gevolg van de ziekte wordt aangetast, zagen de mensen in de lichtstraal echter een muur die als extra barrière werd gezien en daarom minder handig is dan oorspronkelijk gedacht.

Het kantoor van de toekomst

Op 16 juni 2014 werd in het Fraunhofer-inHaus-Zentrum het nieuwste ‘Living Lab’ geopend: het ‘kantoor van de toekomst’. Op circa 80 m² worden de nieuwste toepassingen getoond die het werken op kantoor moeten veraangenamen, de productiviteit verhogen, en de kosten verlagen. Zo is hier een ingenieus systeem voor afvalscheiding te zien, dat het de medewerkers door middel van sensortechniek makkelijker maakt om afval te scheiden. Doorzichtige scheidingswanden met ledverlichting zorgen voor een betere akoestiek, luchtkwaliteit, atmosfeer en lichtinval. "De fotokatalytische glaswand zorgt voor vermindering van schadelijke stoffen in de lucht en het microgeperforeerde glas werkt geluiddempend en reduceert storende geluiden zoals luide telefoontjes van collega’s", licht ing. Hans-Jürgen Schliepkorte van het Fraunhofer-Institut für Mikroelektrische Schaltungen und Systeme (IMS) toe.

De ‘Information Worker’s Workplace’ (IWWP) bevat een ergonomische werkplek, waar alleen of met collega’s gewerkt kan worden. De medewerker heeft naast elkaar drie beeldschermen tot zijn beschikking en kan het kantoormeubilair eenvoudig aanpassen aan de eigen wensen.

Dezelfde problemen, gezamenlijke oplossingen

In beide landen vindt vooruitstrevend onderzoek plaats op het gebied van technische innovaties en energiebesparende oplossingen, maar het blijkt moeilijk om de ontwikkelde producten daadwerkelijk in de markt te zetten. Bedrijven en kennisinstellingen lopen in beide landen tegen hoge kosten, strenge regels en een terugloop van vakpersoneel aan. Ook wordt de eindgebruiker vaak te weinig bij de ontwikkeling betrokken. Het Fraunhofer-inHaus-Zentrum probeert hier met zijn ‘Living Labs’ en samenwerking met bedrijven uit verschillende sectoren verandering in te brengen. Toch ondervonden de deelnemers ook een duidelijk verschil tussen Nederland en Duitsland: in Duitsland worden energiebesparende maatregelen meer vanuit de politiek gestuurd, terwijl in Nederland het bedrijfsleven bepalend is bij de overgang naar een energiezuinige samenleving.

Nederland loopt voorop in de ontwikkeling van energiebesparende technologieën. Zo is Nederland verder dan Duitsland in de ontwikkeling van ‘smart grids’. Maar wanneer kunnen Nederlandse en Duitse burgers en bedrijven profiteren van al deze nieuwe technologieën? Door op grond van eigen ervaringen samen aan oplossingen te werken, kunnen innovatieve producten in de toekomst hopelijk met meer succes in praktijk worden gebracht. De medewerkers van de verschillende Fraunhofer-Institute Gesellschaft staan in ieder geval open voor Nederlandse partners.

Over 2 connect Business

Lead Partner van ‘2 connect Business’ is de Kreishandwerkerschaft Borken. Aan Nederlandse kant is de Kamer van Koophandel partner in het project. De andere projectpartners aan Duitse kant zijn de Entwicklungsagentur Wirtschaft van Kreis Wesel, de Euregio Rijn-Waal, de Gesellschaft für Wirtschaftsförderung Duisburg, de Handwerkskammer Düsseldorf, de Kreishandwerkerschaften van de Kreise Wesel en Duisburg, de Niederrheinische IHK en de Wirtschaftsförderung Kreis Kleve GmbH.

De website biedt daarnaast meer informatie over het project ‘2 connect Business’ dat bedrijven ondersteunt bij de stap over de grens door middel van informatievoorziening, adviesgesprekken, bijeenkomsten en individuele subsidies. Ook is het project op Facebook (https://www.facebook.com/2connectBusiness?ref=hl) en Twitter (@2connectB) vertegenwoordigd.

De bijeenkomst werd in opdracht van het Interreg IV-A project 2 connect Business georganiseerd door de Nederlands-Duitse Handelskamer (DNHK).