Nederland gaat meebouwen aan de grootste radiotelescoop ter wereld

SKA moet bijdragen aan het testen van Albert Einstein’s algemene relativiteitstheorie, het onderzoeken van het vroege heelal en het ontstaan van de eerste sterren en sterrenstelsels, het in kaart brengen van de magneetvelden in het heelal, het verhelderen van de mysterieuze snelle radioflitsen, de studie van planeten rond nabije sterren, tot aan het zoeken naar een antwoord op een van de grootste mysteries voor de mensheid: zijn we alleen in het heelal?

SKA wordt de grootste en meest gevoelige radiotelescoop ter wereld. In West-Australië zal de telescoop uit 130.000 antennes bestaan, verspreid over 512 antennevelden. Het ontwerp is gebaseerd op Astrons Low Frequency Array (Lofar) telescoop. Met al deze antennes gaat SKA enorme hoeveelheden data genereren: één petabit per seconde – meer dan drie keer het wereldwijde internetverkeer in 2018.

Een netwerk van SKA Regional Centres zal de SKA-gegevens verwerken en archiveren, waarbij het enorme volume data wordt omgezet in wetenschappelijke ontdekkingen. Nederland zal een Science Data Centre (SDC) opzetten om werkgelegenheid te bieden aan hoogopgeleide onderzoekers, ontwikkelaars en ondersteunende (ICT) dienstverleners. Door krachten te bundelen en samen te werken met andere data-intensieve sectoren, ontstaat een publiek-privaat, multidisciplinair cluster dat zich richt op data science.

Contracten voor de bouw

Negen multinationale consortia leggen de laatste hand aan het ontwerp van SKA, waarvan de bouw gepland is om in 2021 te beginnen. Astron leidt het consortium dat de antennestations van SKA in West-Australië ontwikkelt. Daarnaast speelt het een grote rol in twee andere consortia waarbinnen oplossingen worden ontworpen voor het combineren en verder verwerken van de enorme hoeveelheden data die de antennes produceren. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap financiert 30 miljoen euro mee.

Michiel van Haarlem, hoofd van het SKA Office Nederland bij Astron: "Binnen dit project is overeengekomen dat de deelnemende landen een proportioneel aandeel krijgen in contracten voor de bouw van SKA. Nederlandse bedrijven en instellingen zijn goed gepositioneerd om contracten te winnen op veel gebieden, bijvoorbeeld voor de levering van elementen van de telescoop en slimme software."

Het SKA-project zal niet alleen een grote wetenschappelijke impact hebben, maar ook technologische innovatie stimuleren. Ontwikkelingen op het gebied van antennes, datatransport, software en rekenkracht zullen worden bevorderd door de eisen van SKA.