Machine en niet-voltooide machine: Machineverordening schept meer duidelijkheid

Bert Stap, trainer Machineveiligheid en Veilig Werken, gaat in dit artikel – over de wijzigingen van de Machineverordening tov de Machinerichtlijn- in op wat nu exact gezien wordt als een machine, niet-voltooide machine, een samenstel van machines en een veiligheidscomponent. Hierbij in vogelvlucht wat Stap schrijft. Voor het volledige artikel klik op de link onderaan dit artikel.

Voor velen was het realiseren van een samenstel van machines onder de Machinerichtlijn 2006/42/EG al een moeilijk onderwerp. Het zal dus onder de Machineverordening 2023/1230 niet anders zijn.

Wat is een samenstel van machines?

Van een samenstel van machines is er sprake als het samenstel voldoet aan alle drie hieronder staande argumenten. Dit is gebaseerd op artikel 3 lid d van de Machineverordening 2023/1230[ii] en de paragraaf 38 van de Guide to application of the Machinery Directive 2006/42/EC Edition 2.3 – April 2024:

1. de samenstellende eenheden worden samengevoegd om een gemeenschappelijke functie uit te voeren, bijvoorbeeld de productie of realisatie van een bepaald product;
2. de samenstellende eenheden zijn functioneel met elkaar verbonden op een manier dat de werking van elke eenheid direct invloed heeft op de werking van andere eenheden of van de assemblage als geheel, zodat een risicoanalyse noodzakelijk is voor de hele assemblage;
3. de samenstellende eenheden hebben een gemeenschappelijk controlesysteem.

Zeker het laatste argument is een belangrijk argument. Er moet dus sprake zijn van een gemeenschappelijk controlesysteem (lees één besturingssysteem).

In dezelfde paragraaf 38 staat dat een groep machines die met elkaar verbonden zijn, maar waarbij elke machine onafhankelijk van de andere functioneert, bijvoorbeeld omdat er geen centrale besturing is, niet wordt beschouwd als een samenstel van machines maar als achter elkaar gekoppelde machines.

Een veiligheidscomponent

De definitie van een veiligheidscomponent is hetzelfde als die in de Machinerichtlijn 2006/42/EG werd gehanteerd. Wel is de toevoeging ‘digitale component’ en ‘met inbegrip van software’ nieuw. Zowel de veiligheidscomponent als de software voor de veiligheidsfuncties worden genoemd in de lijst met veiligheidscomponenten die nu is terug te vinden in bijlage II van de Machineverordening 2023/1230 (Indicatieve lijst van veiligheidscomponenten).

Niet-voltooide machine

Welke machines mogen niet meer als niet-voltooide machines gezien worden? Mogelijkheden 1 en 2 bestonden al in de Machinerichtlijn. Mogelijkheid 3 is nu een nieuwe uitzondering in de Machineverordening.

1. Machines zonder aandrijfsystemen (artikel 1 lid a). Sommige kopers van machines willen hun eigen merk elektromotoren en reductiekasten toepassen. De machines worden zonder aandrijfsysteem geleverd. Fabrikant van de machine is verplicht om dan de benodigde motor en reductiekast te specificeren zonder relatie tot een bepaald merk.
2. Machines die geleverd worden zonder hekwerken, afschermingen of veiligheidscomponenten. Sommige kopers willen deze materialen zelf inkopen en op de machines plaatsen. De fabrikant van de machine (de opsteller van de risicobeoordeling) moet dan aangeven in zijn documentatie welke hekwerken, afschermingen of veiligheidscomponenten geplaatst moeten worden. Ook moet dan door de fabrikant de plaats of positie, de dimensies en veiligheidsafstanden van de hekwerken en afschermingen gespecificeerd worden. Bij de veiligheidscomponenten moet men dan aangeven op welke plaatsen deze gemonteerd moeten worden en aan welk Performance Level de schakeling van de veiligheidscomponenten moet voldoen.
3. Hieraan wordt in de nieuwe Machineverordening nu toegevoegd: (artikel 3 lid f) “samenstel als bedoeld in de punten a) tot en met e) waarop enkel de software voor de specifieke, door de fabrikant bedoelde toepassing ervan ontbreekt”. Dus ook een machine zonder software (besturingsprogramma) moet nu gewoon gezien worden als een zelfstandig werkende machine.

Conclusie

Stap concludeert: ‘Uiteindelijk kunnen we concluderen dat voor machines, veiligheidscomponenten en niet-voltooide machines een aantal zaken veel scherper en soms duidelijker zijn omschreven. Zeker qua leveringsplicht en documenten. Het is een goede zaak dat deze duidelijkheid er nu is. Ik hoop dat we hiermee eens en voor altijd verlost zijn van al die discussies over wel of niet-voltooid zijn. Ik vrees echter dat het nog lang zal duren voordat sommige fabrikanten hieraan gewend zijn.’

Lees het volledige artikel: https://www.linkedin.com/pulse/machineverordening-20231230-duidelijker-over-de-machine-bert-stap-nlhie/