Maatschappelijke onderneming wordt smartphoneproducent met Fairtrade-licentie (video)

Na bijna twee jaar van onderzoek en samenwerking met diverse partners, is Fairphone erin geslaagd een proef-productieketen voor Fairtrade-gecertificeerd goud in de elektronica-industrie op te zetten. Fairphone is nu de eerste fabrikant van consumentenelektronica ter wereld met een Fairtrade-licentie, waarbij de productie van Fairphone 2 verantwoorde goudwinning in Peru ondersteunt.

Elke smartphone bevat zo’n 40 mineralen die in de productieketen terechtkomen vanuit de mijnbouwsector – een lastige industrie als het gaat om mensenrechten, zo blijkt uit een onlangs verschenen rapport van Amnesty International over kobaltmijnen. Fairphone begon, lang voor de productie van zijn eerste smartphone, als een campagne voor eerlijkere elektronica die van start ging met een bezoek aan kobalt- en kopermijnen in de Democratische Republiek Congo (DRC). Maar ook vandaag de dag, nu het bedrijf zijn Fairphone 2 levert aan de afnemers, is de aandacht voor de herkomst van materiaal en mineralen onverminderd groot.

Bij de totstandkoming van haar smartphones houdt Fairphone zich bezig met het in kaart brengen van de productieketen, het traceren van de materialen die in de telefoon worden toegepast en het zoeken naar mogelijkheden voor maatschappelijke en ecologische verbeteringen. De maatschappelijke onderneming zorgt voor vooruitgang op uiteenlopende terreinen, van het welzijn van medewerkers tot elektronisch afval en recycling. Op het gebied van mijnbouw richt Fairphone zich op de ondersteuning van een meer verantwoorde winning van zogenoemde conflictmineralen (tin, tantalium, wolfraam en goud).

Wolfraam en goud

Fairphone werkte voor haar eerste telefoon samen met initiatieven voor het winnen van tin en tantalium in conflictvrije mijnen in de DRC, en ondersteunt deze initiatieven nog steeds. Bij de ontwikkeling van de Fairphone 2 gaat de aandacht vooral uit naar wolfraam en goud.

Aangezien kleine hoeveelheden goud uiterst kostbaar zijn is dit mineraal zeer vatbaar voor smokkel. Zelfs buiten conflict- en risicogebieden levert het delven van goud allerlei maatschappelijke en ecologische problemen op, zoals geschillen om landeigendom, lage lonen, onveilige arbeidsomstandigheden, kinderarbeid en kwikverontreiniging. Echter, voor veel mijnbouw-gemeenschappen wereldwijd is het de voornaamste bron van inkomsten en levensvoorziening.

Samenwerking met leveranciers essentieel

Fairphone investeerde voor zijn nieuwste smartphone in een geheel nieuw ontwerp door een volledig modulaire telefoon te ontwikkelen. Deze strategie komt niet alleen de levensduur en de reparatiemogelijkheden van het apparaat ten goede, Fairphone kan zo ook beter een selectie maken uit gelijkgestemde (toe)leveranciers en een relatie met hen opbouwen.

Deze leveranciersrelaties waren essentieel voor de proef met een productieketen voor Fairtrade-certificeerd goud in de elektronicabranche. De succesvolle afronding van dit project is te danken aan de flexibiliteit en het enthousiasme van diverse partijen, waaronder Max Havelaar in Nederland, Zhaojin Kanfort, een Chinese fabrikant van goudzout, en AT&S, de printplatenleverancier van Fairphone.

Fairphone verkrijgt haar Fairtrade-goud van het Peruaanse Minera Sotrami S.A. (Sociedad de Trabajadores Mineros S.A.), met hulp van Max Havelaar. Minera Sotrami is een kleinschalig mijnbouwbedrijf met 164 aandeelhouders en naast de 260 mijnwerkers zijn er vijf ingenieurs werkzaam die de mijn en de verwerkingsfabriek leiden. Het goud dat hier wordt gedolven voldoet aan de Fairtrade-norm voor goud en edelmetalen, wat betekent dat verregaande arbeids- en milieuvoorschriften in acht worden genomen, inclusief regels omtrent de bescherming van kinderen. Bovendien krijgen de mijnwerkers een gegarandeerde minimumprijs en de Fairtrade-premie, wat bijdraagt aan duurzame ontwikkeling voor de gemeenschap. Op deze manier ondersteunt de mijn 500 gezinnen.

Vanuit Peru gaat het goud naar Valcambi, een grote raffinaderij in Zwitserland met een licentie om Fairtrade-gecertificeerd goud te verwerken. Na de raffinage koopt Fairphone een kleine hoeveelheid van het goud, dat wordt getransporteerd naar het kantoor van Kanfort in Hongkong en vervolgens naar de goudzout-fabriek van Zhaojin Kanfort in China, waar het goudzout wordt geproduceerd die AT&S gebruikt om printplaten te produceren.

Op 25 januari kwam het goud veilig aan in Hongkong, waarvandaan het naar Yantai vertrekt. Daar wordt het toegevoegd aan het productieproces van goudzout en gemengd met goud uit andere mijnen (ook wel massabalanssysteem genoemd). Ook al betekent dit dat het goud niet verder kan worden herleid tot die specifieke partij goudzout voor AT&S, is het voor het eerst dat goud fysiek kan worden getraceerd tot in China om goudzout te produceren waarbij Minera Sotrami in Peru wordt ondersteund.

Een belangrijke stap, maar het blijft een uitdaging

Fairphone is uiteraard trots op dit resultaat en stimuleert met de verkoop van haar telefoons graag de handel in Fairtrade-gecertificeerd goud. Toch waarschuwt de organisatie dat deze productieketen slechts een proefproject is dat moet worden gezien als een eerste stap – het opschalen en optimaliseren van de keten op de lange termijn voor de rest van de branche blijft een uitdaging.

Met de inkoop van Fairtrade-goud hoopt Fairphone de branche voor consumentenelektronica duidelijk te maken dat het met de juiste samenwerkingsverbanden mogelijk is om productieketens in kaart te brengen en zo meer verantwoorde inkoopactiviteiten te stimuleren. Bovendien is Fairphone van mening dat grotere bekendheid van dit soort projecten de vraag van consumenten naar elektronica met verantwoorde mineralen stimuleert – nóg een goede reden voor de branche om schaalbare productieketens voor duurzame mineralen op te zetten.

De voorverkoop van de Fairphone 2 is in volle gang via de webshop van de organisatie. Met hun aankoop ondersteunen kopers van de Fairphone 2 de winning van Fairtrade-gecertificeerd goud in Peru, naast andere verbeteringstrajecten waarbij het bedrijf betrokken is.

http://www.fairphone.com/