Licht roeren

Om licht te gebruiken voor bijvoorbeeld televisies of zonnecellen moet het worden omgezet in bruikbare energie. Dit kan een andere kleur licht zijn of, zoals in zonnecellen, elektrische energie. Maar hoe doe je dat zo efficiënt mogelijk? Een team, dat bestaat uit zowel experimentele, theoretische als toegepaste onderzoekers van vijf Nederlandse universiteiten en het FOM-instituut Amolf, gaat zich daarin verdiepen.

Programmaleider prof.dr. Willem Vos (UT) licht toe: "We gaan uit van twee verrassende standpunten in de optica. Ten eerste dat de verstrooiing van licht niet hoeft te resulteren in het ‘kwijtraken’ van licht. Ons team heeft aangetoond dat een verstrooiende lens het licht beter focust dan een conventionele lens. Verstrooiing kan dus zelfs energie concentreren. Ten tweede kunnen we absorptie van licht beheersen. Absorptie was altijd een lastig fenomeen, aangezien de lichtdeeltjes op willekeurige momenten door een materiaal opgeslokt worden. Maar als je dit proces gericht kunt aansturen, dan kun je er listig gebruik van maken."

Wetenschappelijk en maatschappelijk belang

‘Licht roeren’ is één van de vijf onderzoeksprogramma’s waaraan door de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) in totaal 10,4 miljoen euro wordt toegekend. De onderzoeksgroepen gaan werken aan gebieden waarop de Nederlandse natuurkunde internationaal uitblinkt en waarvan het wetenschappelijk en maatschappelijk belang duidelijk aanwezig is. Dit varieert van topologische isolatoren tot de moleculaire werking van het menselijk geheugen.

Focus en massa

De Vrije FOM-programma’s verenigen de beste onderzoeksgroepen op hun terrein in Nederland. In elk onderzoeksprogramma bundelen dé specialisten van de verschillende Nederlandse kennisinstellingen hun krachten. Daarmee realiseert FOM wat in het beleidsjargon ‘focus en massa’ heet: met een fors aantal van de beste onderzoekers in Nederland op nationaal niveau gecoördineerd werken aan een beperkt aantal uitdagende wetenschappelijke onderwerpen.

Zware competitie

De vijf gehonoreerde programma’s zijn de winnaars in een zware competitie die afgelopen voorjaar startte met veertien ingediende aanvragen voor Vrije FOM-programma’s. Op basis van mondelinge presentaties, adviezen van commissies en een scherpe beoordeling door internationale experts van de wetenschappelijke kwaliteit van de aanvragen, heeft het bestuur van FOM de hoogst eindigende aanvragen beloond met de door hen gevraagde middelen.