Leidse muurformules beloond met communicatieprijs

De enorme afgelopen jaren verschenen er enorme muurschilderingen met natuurkundige formules in de in het Leidse straatbeeld. Het is een project van fysici Ivo van Vulpen (Universiteit van Amsterdam & Nikhef) en Sense Jan van der Molen (Universiteit Leiden), samen met kunstenaarscollectief Tegen-Beeld.

Een unieke manier om wetenschap uit de dragen richting het brede publiek, vond ook onderzoeksfinancier NWO. Daarom ontvangt dit initiatief de ENW-communicatieprijs. Deze communicatieprijs wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt aan wetenschappers die zich hebben ingezet voor het vertalen van wetenschappelijk onderzoek naar een groter publiek. Aan de prijs is een bedrag van 10.000 euro verbonden, te besteden aan het project. De uitreiking zal plaatsvinden tijdens het jaarlijkse Veldhoven-natuurkundecongres in januari 2021.

Bedenker Van Vulpen van het muurformule-idee: "Het idee en de hoop is dat mensen door deze muurschilderingen nieuwsgierig en verwonderd raken." Het mproject ontstond in 2014 uit een opmerking van Van Vulpen tijdens een wetenschapscafé.

Van Vulpen woont in Leiden en is goed bekend met de muurgedichten van stichting Tegen-Beeld. Kunstenaars Ben Walenkamp en Jan Willem Bruins van dit collectief schilderden al ruim honderd gedichten op blinde Leidse muren, in allerlei talen, van Engels en Frans tot Sanskriet, Russisch en Hindi.

"Ik vond die gedichten mooi, ook in talen die ik zelf niet spreek. Dat deed me beetje denken aan natuurkundeformules. Ook dat zijn gecondenseerde, puntige formuleringen van fenomenen of verschijnselen, die voor de meeste buitenstaanders niet meteen te doorgronden zijn. Maar die net zo mooi en intrigerend zijn, en ook daarbij ontstaat dan hopelijk wens om er meer over te weten."

Toen Van Vulpen zijn idee besprak met zijn Leidse collega Van der Molen was deze ook direct enthousiast. Ze benaderden de kunstenaars en het muurformule-project was geboren.

De eerste formule verscheen in 2015 op de buitenmuur van het Museum Boerhaave: Einsteins veldvergelijking, de formule voor ruimtetijd-kromming uit de Algemene Relativiteitstheorie. Dat was precies een eeuw na de publicatie van de theorie zelf.

Ivo van Vulpen en Sense Jan van der Molen bij de Oort-muurformule in Leiden.

Utrecht, Groningen, Praag, en Wenen

Inmiddels sieren acht formules Leidse muren. Het voornemen is dat dit er tien worden. En ook andere steden zijn geïnspireerd geraakt door dit project. Inmiddels zijn er twee muurformules geschilderd in Utrecht, en zijn er plannen voor vergelijkbare projecten in Groningen, Praag, en Wenen.

Van Vulpen: "Groningen en Utrecht zijn vanuit zichzelf begonnen, al hebben ze wel contact gezocht met ons. We zijn zelf nu bezig om de stap naar het buitenland te maken, om zo de universiteitssteden op een nieuwe manier met elkaar te verbinden."

Wandeling

De Leidse muurformules zijn onderdeel van een stadswandeling door de Sleutelstad, waarvan de route op www.muurformules.nl te vinden is, plus achtergronden over de formules.