Kabinet over topsectoren, grondstofbanken, innovatie,energie, werk en geld

Het kabinet heeft vrijdag het nieuwe regeerprogramma gepresenteerd. Het kabinet wil gericht industriebeleid en innovatiebeleid in bijvoorbeeld de halfgeleiderindustrie. Verder zet het in op strategische autonomie, bijvoorbeeld door grondstoffen op voorraad te houden. Het ondernemingsklimaat moet beter en er is aandacht voor de arbeidsmarktkrapte. Geld voor innovatie moet voor een groter deel uit Europa komen.

Om onze waardeketens en ecosystemen te versterken wil het kabinet een gericht industrie- en innovatiebeleid komen. Dit bijvoorbeeld ten behoeve van de halfgeleiderindustrie. Het kabinet ontwerpt hiertoe een vernieuwd topsectorenbeleid, in samenwerking met het bedrijfsleven en kennisinstellingen, waarbij de publiek-private governance structuur wordt herzien op basis van de sterktes, zoals de samenwerking tussen wetenschap, overheid, bedrijfsleven en het samengaan van maatschappelijke opgaven en verdienvermogen.

Defensie

Het kabinet laat actieagenda’s opstellen op de tien prioritaire technologieën uit de Nationale Technologiestrategie (NTS). Het ministerie van Defensie stelt daarnaast actieagenda’s op voor de vijf technologiegebieden voor de Nederlandse defensie-industrie. Hierbij zoekt het kabinet zoveel mogelijk aansluiting tussen de actieagenda’s. ‘Investeringen op het gebied van vrede en veiligheid vormen een integraal onderdeel van onze economie’, aldus het programma. ‘Daarom stimuleert het kabinet innovatieve investeringen door deze sector zoveel als mogelijk op gelijke voet als andere investeringen in het innovatieve ecosysteem.’

Grondstoffen en voorraden

Het kabinet wil ‘strategische afhankelijkheden’ aanpakken, bijvoorbeeld in digitale- en energiewaardeketens. Hiertoe moedigt het bedrijven aan om maatregelen te treffen voor het bevorderen van hun economische veiligheid en wil het de leveringszekerheid van essentiële producten borgen. Hierbij denkt het aan de aanleg van strategische voorraden.

Ook start het kabinet een traject richting het aanleggen van reserves voor kritieke grondstoffen. Hierbij wordt gekeken naar de mogelijkheid van een Europees stelsel onder de Critical Raw Materials Act (CRMA). Daarnaast wil het de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen versterken via de Nationale Grondstoffenstrategie (NGS). De inzet op hergebruik van kritieke grondstoffen is hier onderdeel van.

‘Met het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) zetten we in op de brede grondstoffentransitie. Daarbij wordt ingezet op circulair ontwerp, productie en businessmodellen.’

Innovatie

Het kabinet wil middels innovatie problemen oplossen in de zorg, landbouw, energietransitie en defensie. Om te borgen dat die investeringen ten goede komen aan ons (maatschappelijk) verdienvermogen wil het het missiegedreven innovatiebeleid vereenvoudigen.

Invest-NL krijgt tot en met 2029 additionele middelen. Hiervan wordt een deel gebruikt voor de doorgroei van startups naar scale-ups. Ook wordt het innovatief mkb aanvullend geholpen om door te groeien.

Verder wil het kabinet maximaal gebruik maken van Europese fondsen, zoals Digital Europe, Horizon Europe, InvestEU en Connecting Europe Facility. ‘Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door het bedrijfsleven en kennisinstellingen te stimuleren om hieraan deel te nemen. Deze fondsen zorgen voor toegang tot nieuwe kennis, samenwerkingspartners en (co) financiering van projecten. Een versterkte aansluiting zorgt voor extra innovatiemogelijkheden. Ook zet het kabinet zich ervoor in dat het volume dat de Europese Investeringsbank (EIB) in durfkapitaal investeert fors toeneemt.’

Ondernemersklimaat

Om het vestigingsklimaat voor ondernemers aantrekkelijker te maken, voert het kabinet lastenverlichtingen door, zoals het terugdraaien van de verlaging van de mkb-winstvrijstelling, het terugdraaien afschaffing inkoop eigen aandelen, de verlaging van de renteaftrekbeperking vpb naar 25%, het terugdraaien van de verhoging van de CO2-heffing industrie en het terugdraaien van de verhoging van de Energiebelasting. Het kabinet vervolgt het onderzoek naar een fiscale regeling voor medewerkersparticipatie bij startups en scale-ups.

Regeldruk terugdringen

Het kabinet wil voorts ‘overbodige regeldruk’ tegengaan en het naleven van regels makkelijker maken. ‘Daarom introduceren we de wettelijke verplichting om het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) structureel en vroegtijdig bij de voorbereiding van nieuwe regelgevingsvoorstellen, die naar verwachting grote gevolgen voor de regeldruk hebben, te betrekken’, zo meldt het programma. ‘Het kabinet zal hiertoe dit najaar een nota van wijziging indienen op het voorliggende wetsvoorstel tot wijziging van de Instellingswet Adviescollege toetsing regeldruk.’

Minder mensen

Ons concurrentievermogen valt of staat met voldoende mensen met de juiste vaardigheden die willen en kunnen werken. Toegang tot talent met de juiste vaardigheden is cruciaal voor bedrijven om te kunnen ondernemen. Maar dit talent is schaars, waardoor niet alles altijd kan, met name in kraptesectoren zoals de techniek, ‘groene’ banen en digitale banen. Daarom wil het kabinet met die sectoren werken aan een productiviteitsagenda, die erop gericht is hetzelfde werk te doen met minder mensen. Ook vindt het kabinet om- en bijscholing via leven lang ontwikkelen cruciaal.

Verduurzaming industrie

Het kabinet zet het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie (NPVI) door, met de maatwerkaanpak gericht op de ombouw naar groene productieprocessen. Het onderzoekt een regionale clusteraanpak voor bijvoorbeeld de Botlek of Chemelot, waarbij aansluiting bij groeimarkten en nieuwe technologieën een leidraad zal zijn. Het zoekt aansluiting op het uitroltempo en beschikbaarheid van hernieuwbare energie, zoals windenergie op zee en wil investeren in een tijdige uitrol van infrastructuur als de waterstofbackbone, Delta Rhine Corridor, importterminals, en verzwaring van elektriciteitsnetten.

Voor het reduceren van CO₂-uitstoot richting 2030 en daarna is Carbon Capture and Storage (CCS) essentieel. De tijdige realisatie van (hoofd)infrastructuur is noodzakelijk voor efficiënte toepassing van CCS. Een belangrijke stap hierin is het Aramis-initiatief, waarmee in de eerste fase een transport- en opslagcapaciteit van 7,5 Megaton per jaar wordt gerealiseerd. Ook zal waterstof de komende jaren in toenemende mate op een duurzame manier worden geproduceerd, ofwel groene waterstof. Blauwe waterstof, geproduceerd met fossiele energie in combinatie met CO₂-opvang en -opslag, is een tussenstap.

Het kabinet wil energiekosten echter niet significant uit de pas laten lopen met buurlanden, zodat Nederlandse bedrijven kunnen concurreren met het buitenland. ‘We volgen de ontwikkeling van de energierekening en netwerktarieven voor bedrijven doorlopend. Het kabinet reageert spoedig na publicatie op de beleidsaanbevelingen uit het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Bekostiging Elektriciteitsinfrastructuur (voorzien bij VJN25). In de kabinetsreactie zal ook de optie voor eventuele verlenging van de indirecte kostencompensatie (IKC) worden bezien.’

De verhoging van het tarief van de CO₂-heffing industrie wordt teruggedraaid om een gelijker speelveld te creëren. Er worden geen nieuwe nationale koppen op Europees beleid ingevoerd. Bestaande nationale koppen kunnen eventueel worden heroverwogen wanneer er geen negatief effect op het behalen van de klimaat- en energiedoelen optreedt of er betere alternatieven zijn. Ook wordt ingezet op het in Europees verband afbouwen van de fossiele subsidies gericht op de energievoorziening, zodat klimaateffecten die gepaard gaan met het gebruik van fossiele brandstoffen Europees beprijsd worden. Het kabinet hecht aan duidelijke en stabiele marktprikkels die bedrijven stimuleren om duurzame energieoplossingen te ontwikkelen en toe te passen, en zo onafhankelijker te worden van het importeren van fossiele energie. Het kabinet zal het jaarlijks overzicht van de omvang van fossiele subsidies voortzetten.

Energietransitie en kernenergie

Het kabinet wil meer kernenergie. De kerncentrale in Borssele blijft open en de voorbereiding voor de bouw van twee nieuwe gaat door. Later wordt beslist over een derde en vierde centrale en bekijkt het kabinet de mogelijkheden van meerdere kleine centrales en van Small Modular Reactors (SMR’s). Tegelijkertijd wil het kabinet de nationale gasproductie op de Noordzee opschalen en lng importeren om minder afhankelijk te worden van het buitenland. Er gaat minder geld naar de ontwikkeling van groene waterstof en batterijen.

FME: meer concrete doorvertaling is nodig

Voorzitter Theo Henrar van FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie: ”Er klinkt een ondernemersmentaliteit door in dit akkoord. Het kabinet spreekt over een bevlogen pragmatische aanpak. Dat betekent: kijken wat werkt en kijken wat niet werkt. FME neemt daarom graag de uitgestoken hand aan en kijkt uit naar de samenwerking binnen het Pact Ondernemingsklimaat. Er blijft echter nog een aantal vragen onbeantwoord over de concrete uitwerking van de plannen c.q. de financiering ervan. We kijken met veel interesse uit naar de Miljoenennota, waar we een meer concrete doorvertaling van deze ambitieuze plannen verwachten met name op het gebied van innovatie.”