Jaarverslag Nederlandse Arbeidsinspectie 2021

‘Veel werkgevers weten niet met welke gevaarlijke stoffen er in hun productieprocessen worden gewerkt en welke risico’s werknemers lopen’, zo is te lezen in een van de ervaringsverhalen in het jaarverslag 2021 van de Nederlandse Arbeidsinspectie. ‘Het jaarverslag bestaat dit keer niet alleen uit feiten en cijfers, maar ook uit een aantal ervaringsverhalen uit de inspectiepraktijk en een reflectieverhaal.’

Het jaarverslag van de Arbeidsinspectie heeft dit jaar een meer verhalend en reflecterend karakter gekregen en dat maakt het prettig leesbaar. Naast schrijnende ervaringsverhalen van arbeidsinspecteurs over arbeidsuitbuiting, verdienmodellen, corona en arbeidsmigranten, is er een onderdeel over gevaarlijke stoffen. Daarna wordt er ingegaan op cijfers en feiten.

Gevaarlijke stoffen

Van kappers met verf- en lakproducten en automonteurs in de dieselrook, tot medewerkers in giftige dampen van de chemische industrie: blootstelling aan gevaarlijke stoffen is verreweg de grootste veroorzaker van beroepsziekten met een dodelijke afloop. De Arbeidsinspectie zet allerlei middelen in om werknemers te beschermen; voorlichting en inspecties, maar ook indringende gesprekken samen met invloedrijke partijen. “Het maakt wel indruk als een arts tegen een directeur van een bedrijf zegt: Als u geen maatregelen treft, krijgen uw werknemers ernstige longklachten of misschien zelfs kanker.”

Onwetendheid

Volgens Jan Westerlaken, projectleider Chronische Blootstelling bij de Nederlandse Arbeidsinspectie, speelt onwetendheid een grote rol. “Veel werkgevers zijn onvoldoende op de hoogte van de risico’s en ze hebben geen goed zicht op gevaarlijke stoffen, waaronder kankerverwekkende stoffen die ze in huis hebben en gebruiken. Daardoor hebben ze ook geen zicht op blootstelling en of die acceptabel is of niet.” Van de geïnspecteerde bedrijven in 2021 overtreedt zeventig procent de regels, concludeert de Arbeidsinspectie. “Dat is een hoog percentage. Het betekent dat bedrijven hun beleid niet op orde hebben en dat medewerkers onvoldoende beschermd aan het werk zijn.”

Cijfers over ongevallen

In 2021 ontving de Inspectie 3.482 meldingen van arbeidsongevallen, 5 procent minder dan in 2020 en 18 procent minder dan in 2019. De verklaring hiervoor is dat grote groepen werknemers vanwege lockdownmaatregelen thuis moesten werken. De economische activiteit in sectoren waar nog wel op locatie werd gewerkt, nam af. Het aantal ongevalsmeldingen is in 2021 ten opzichte van 2020 nog wat verder gedaald (-5 procent). Dit komt waarschijnlijk omdat 2021 een volledig coronajaar was, terwijl in 2020 de coronamaatregelen begonnen vanaf maart.
In een aantal risicosectoren voor arbeidsongevallen waar wel werd doorgewerkt, zoals landbouw, bosbouw en visserij (-7 procent), vervoer en opslag (-14 procent) en bouw (-15 procent), lag de procentuele afname ten opzichte van 2019 onder de gemiddelde afname van 22 procent. In 2021 stabiliseert de afname van het aantal ongevalsmeldingen in deze sectoren.

Dodelijke ongevallen

In 2021 registreerde de Inspectie 58 dodelijke arbeidsongevallen en 60 slachtoffers. Tweemaal kwam het voor dat er twee slachtoffers waren bij één arbeidsongeval. Dit aantal dodelijke slachtoffers is vergelijkbaar met eerdere jaren waarin de Inspectie steeds 50 tot 70 dodelijke slachtoffers registreerde. De afname in het aantal ongevalsmeldingen tijdens de coronapandemie vertaalt zich dus niet in een afname in het aantal dodelijke ongevallen en slachtoffers. Een verklaring hiervoor is dat de grootste afname in meldingen zich heeft voorgedaan in sectoren waarin relatief weinig dodelijke ongevallen plaatsvinden (cultuur, sport en recreatie, horeca, het openbaar bestuur en overheidsdiensten. De meeste dodelijke slachtoffers zijn in 2021 gevallen in de sectoren vervoer en opslag (12), industrie (11) en handel (9).

Download (delen van) het jaarverslag hier