Is plezier meer dan een pauze van productiviteit?

In een wereld die sterk gericht is op zelfcontrole, discipline en het halen van langetermijndoelen, stelt gedragswetenschapper en psycholoog Daniela Becker de vraag: mag plezier er gewoon even zijn? Hoe makkelijk, of moeilijk, is het om echt plezier te beleven? En wat doet plezier met onze productiviteit? 

Het dominante verhaal over motivatie en zelfregulatie lijkt helder: succesvolle mensen kunnen zich goed beheersen, raken niet afgeleid, en blijven gefocust op hun doelen. Plezier? Dat is vaak de stoorzender. Becker stelt daar kritische vragen bij. ‘We zeggen dat balans belangrijk en gezond is. Maar de manier waarop we die balans proberen te bereiken is meestal met nóg meer controle’. 

Wat als we plezier niet alleen maar accepteren als het even niet lukt om onze doelen te halen, maar het serieus nemen als iets dat bijdraagt aan welzijn? Aan geluk?

Plezier als vaardigheid

Becker onderzoekt daarom de vaardigheid om plezier bewust te beleven. Mensen die goed zijn in genieten blijken namelijk niet alleen gelukkiger, maar ook minder vatbaar voor depressie en angst. 

En opvallend: ze zijn niet slechter in zelfcontrole. Wie beide vaardigheden beheerst, genieten en reguleren, lijkt dus het meest veerkrachtig. Dat roept een interessante vraag op: kunnen we leren om ‘beter’ te genieten?

Beter concentreren

Becker onderzoekt dit onder andere via zogeheten experience sampling-studies, waarbij mensen op willekeurige momenten op de dag vragen krijgen over hun gedrag en beleving. Hebben ze net iets plezierigs gedaan? Zoals een koekje eten, even lezen of wandelen? Hoe voelden ze zich tijdens die activiteit. En daarna? Eerder onderzoek liet zien dat plezier helpt om een taak af te maken en meer voldoening te voelen. 

Beckers’ huidige onderzoek bekijkt of dit echt klopt. Uit voorlopige, nog niet gepubliceerde resultaten blijkt ook dat plezier tijdens een pauze helpt om daarna beter te concentreren en sneller weer aan het werk te gaan. Blijft het plezier uit of voelen mensen zich schuldig, dan knaagt dat juist en stellen ze hun werk eerder uit. 

Kun je plezier plannen?

Dus, wat als we plezier niet alleen maar laten gebeuren, maar het bewust inplannen? “Zoals een student die na drie uur studeren een half uur mag gamen. Of een student die het studeren zelf aangenamer maakt met een kop thee en een fijne stoel. ‘”Het gaat om het erkennen van plezier als legitieme behoefte”, zegt Becker. “Als je het goed opneemt in je routines, kan het zelfs je motivatie versterken.”

Meer dan een afleiding

Beckers onderzoek raakt iets essentieels, namelijk: de manier waarop we naar onszelf kijken. Zijn we alleen waardevol als we productief zijn? Of mogen we ook gewoon even zijn, zonder doel, zonder nut, maar met plezier? In een tijd waarin burn-out, prestatiedruk en mentale vermoeidheid steeds vaker voorkomen, is dat zeker geen luxe-vraag. Het is een noodzakelijke herwaardering van wat het betekent om goed voor jezelf te zorgen.