ING: Veranderende businessmodellen – Digitalisering als kans

Als gevolg van de pandemie is er steeds meer onzekerheid over de blijvende impact van corona op de toekomstige businessmodellen in de industrie. ING belicht de trends met de belangrijkste gevolgen voor het businessmodel.

Voor het eerst sinds 2009, het jaar na de financiële crisis, kende de industrie in 2020 een forse krimp van het productievolume van bijna 4,5%. Vanaf juni 2020 is een aanhoudend herstel ingezet na het opheffen van fabriekssluitingen, beperkende maatregelen en het openstellen van de grenzen in Azië en Europa. Hierdoor is de export vrij snel aangetrokken. De industrie heeft zich ondanks toeleveringsproblemen en de vraaguitval snel weten aan te passen aan de effecten van de opgelegde coronamaatregelen.

Als de pandemie succesvol wordt bestreden zal de wereldhandel verder aantrekken en zal de industrie zich opnieuw goed kunnen positioneren op het wereldtoneel, met de hoge automatiserings-graad en flexibiliteit van de Nederlandse industrie als basis en verdere digitalisering als succesvoorwaarde.

ING: Veranderende businessmodellen - Digitalisering als kans

Trends in versnelling

Corona heeft een aantal bestaande trends in een forse versnelling gebracht. Deze zijn van invloed op het businessmodel van industriële ondernemers. Dit zijn digitalisering en duurzaamheid. Direct in de eerste lockdown is bestaande digitale technologie volop ingezet én zijn investeringen in digitalisering geïntensiveerd. En bij aanschaf van equipment of de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten is duurzaamheid een standaard uitgangspunt. Dit zijn twee cruciale elementen voor de industrie om voorop te lopen bij langjarige trends én om internationaal concurrerend te blijven.

Door de coronacrisis is bij veel bedrijven duidelijk geworden dat de digitale transformatie een absolute zakelijke noodzaak is voor bedrijfscontinuïteit en de concurrentiepositie. Investeringen in de IT-backbone, automatisering en datatechnologie krijgen een extra impuls op de versnelling die al was ingezet (zie ook de grafiek).

ING: Veranderende businessmodellen - Digitalisering als kans

Versneld zichtbare ontwikkelingen in de industrie

Welke trends worden nu snel zichtbaar in deze disruptieve periode met grote verstoringen en productie- en handelsbeperkingen?

  • Veilig verbinden van thuiswerker (IT, OT, engineering) om productie en dienstverlening op afstand te monitoren en aan te sturen.
  • Nieuwe (productie)-technologie en data komt online en moet verbonden worden met de onderneming. Stijgende vraag naar automatisering.
  • Sneller op- en afschalen van de vraag in toeleverketens vraagt om een digitale transformatie.

Recent industrie-onderzoek geeft aan dat 80% van de sector digitalisering als eerste of tweede prioriteit heeft en dat ondernemingen gemiddeld 7% van de jaaromzet investeren in digitalisering. ING: Veranderende businessmodellen - Digitalisering als kans

Datagedreven inzichten

Digitalisering speelt een sleutelrol in de grote opkomende technologieën. De behoefte aan data is hierbij de grootste driver, waardoor deze trends elkaar versterken en in snel tempo zullen doorgroeien. Digitalisering is de basis voor de transitie naar een datagedreven dienstverlening.

Nu fysieke ontmoetingen gemeden worden en maatregelen zijn getroffen om het reizen zoveel mogelijk te beperken is ‘digitaal – op afstand’ de oplossing. Organisaties met achtergebleven IT-infrastructuur en digitale communicatiemiddelen ondervinden problemen in de opschaling van professionele digitale communicatie. Zowel bij klanten als bij werknemers die werkzaamheden op locatie uitvoeren.

Grote delen van het communicatietraject van eerste klantcontact tot aan uitlevering van product of dienst kunnen inmiddels digitaal ondersteund en uitgevoerd worden. Dit betekent ook dat nieuwe doelgroepen eenvoudiger, effectiever en met impact online bereikt kunnen worden. De oriëntatie en het aankoopproces vinden online plaats, waarbij potentiële klanten voortdurend geadviseerd willen worden.

Recente ontwikkelingen geven digitale strategie en investeringen een boost

Klantcontact en new-business salesgesprekken vinden meer plaats met hulp van beeldbellen. Hierbij zijn offertes als ontwerp- en technische tekeningen zichtbaar en zo nodig realtime aan te passen. Verkoopmedewerkers worden (online) getraind in digitale sales & account-management.

  • Het digitaal ‘afnemen’ en in bedrijf stellen van machines en onderdelen is versneld ingeburgerd. Hierbij wordt ook VR-technologie ingezet die leveranciers de mogelijkheid biedt om medewerkers van de klant digitaal te assisteren.
  • Service en onderhoud op afstand: digitaal ondersteund door maintenance-experts van de leverancier. VR- en AR-technologie zijn van grote toegevoegde waarde in dit digitale onderhoudsmodel. Het bespaart fors op reistijd en verhoogt de productiviteit.
  • Voorspellend onderhoud op basis van data uit digitaal aan het netwerk gekoppelde sensoren wordt als gevolg van recente verstoringen en reisbeperkingen verder opgevoerd. Dit biedt kansen als nieuw service-verdienmodel, servitization. Dit businessmodel bevordert ook circulariteit en hergebruik en draagt zodoende bij aan de duurzaamheidsdoelstellingen.

ING: Veranderende businessmodellen - Digitalisering als kans

Toenemend belang van connectiviteit en platformen

Digitalisering, datagebruik en kunstmatige intelligentie (AI) zorgen voor een zero-delay- en zero- defect-productie met kostenreductie en een flexibele en wendbare organisatie die snel kan reageren op veranderende vraag van klanten.

Daarnaast is digitalisering de basis voor een volwaardige en kansrijke positie in een digitaal connected netwerk (toeleverketen) waar orderinformatie automatisch kan worden uitgewisseld en realtime kan worden aangepast. Hierdoor is flexibele ketenplanning mogelijk en heeft de eindklant grip en zicht op de keten.

Voor Nederlandse toeleveranciers die hieraan voldoen en die op deze manier kunnen functioneren in internationale digitale ketens liggen er zowel internationaal kansen als door reshoring van productie.

De aandacht voor robuuste ketens zonder verstoringen zorgt voor meer spreiding van risico’s naar 2nd en 3rd sources dichter bij huis. Hier wordt naast flexibiliteit en kosten gezocht naar digitale capaciteit en koppelbaarheid.

ING: Veranderende businessmodellen - Digitalisering als kans Duurzaamheid ook van belang bij digitalisering

Digitale technologie en datagebruik veranderen onze samenleving ingrijpend. Dit heeft ook grote gevolgen voor de duurzaamheid van onze leefomgeving. Digitalisering en duurzaamheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Digitale technologie en data hebben positieve gevolgen voor duurzaamheid door bijvoorbeeld productieprocessen efficiënter te maken en door de integratie van zon- en windenergie in ons energiesysteem mogelijk te maken.

Platformen verbinden vraag naar en aanbod van goederen, diensten, informatie of kennis met elkaar. Deze platformen bepalen in toenemende mate regels voor het marktverkeer in de leefomgeving. Ze zijn daardoor steeds bepalender voor de interacties die plaatsvinden en de diensten die worden geleverd.

Aan de ene kant kunnen data en digitale technologieën gericht worden ingezet om duurzaamheid te bevorderen. Daarvoor is het wel nodig dat de juiste data worden verzameld en ook (kunnen) worden gedeeld. Aan de andere kant verandert onze samenleving door digitalisering en dat heeft gevolgen voor duurzaamheid. Onder invloed van digitalisering verandert de manier waarop we reizen, werken, wonen, recreëren en zelfs hoe we naar de wereld kijken. Dit heeft ons veel gemak en welvaart gebracht. Maar dat leidt niet vanzelfsprekend tot meer duurzaamheid. Digitalisering kan leiden tot meer consumptie, een groei van de grondstof-intensieve industrie en een toename van broeikasgassen.

Aansprekende voorbeelden uit de industrie van circulaire businessmodellen (zie afbeelding) met gebruik van digitalisering worden toegelicht op het platform Circulaire Maakindustrie.

ING: Veranderende businessmodellen - Digitalisering als kans 

Het stappenplan voor een succesvolle implementatie

Vijf stappen in de digitale transformatie van je businessmodel

  1. Stel een verandermanagement-plan op: Wat zijn de belangrijkste zakelijke drivers voor deze verandering en welke strategie is voor de positie van de onderneming (SWOT) het meest kansrijk? Waar wordt nu het geld verdiend? Ondanks de snelheid die gevraagd wordt om snel te kunnen handelen en zich aan te passen aan het nieuwe normaal blijft een zorgvuldig uitgedachte strategie cruciaal. Begrip en acceptatie bij werknemers is onmisbaar; dat bepaalt het succes van de transformatie.
  2. Steun en directe betrokkenheid van het management in het dagelijkse verandertraject: De digitale transformatie raakt direct de bedrijfscultuur. Het is daarom belangrijk dat leidinggevenden niet alleen monitoren en sturen op hoofdlijnen maar dat het topmanagement direct betrokken is bij deze ingrijpende transitie. Hiermee voorkom je dat de implementatie te veel gericht is op de technologie, en de samenhang met andere processen én doelstellingen van de transitie uit het oog raken.
  3. Stel een multidisciplinair team samen: Deze aanpak is tijdens de coronapandemie succesvol gebleken. Barrières en ‘afdelingsdenken’ vallen in disruptieve tijden weg en dat heeft snelle veranderingen en aanpassingen in het businessmodel mogelijk gemaakt. Belangrijk aspect hierbij is dat experts vanuit informatietechnologie en operations samen optrekken.
  4. Zorg voor een beveiligde productieomgeving: Een digitaal beveiligde productieomgeving (OT heeft nog vaak eigen netwerken) is van groot belang voor de leverbetrouwbaarheid en daarmee de continuïteit van de onderneming. IT- en OT- cyberdreigingen nemen toe. Industriële ondernemingen in een 24/7-keten kunnen zich geen verstoring veroorloven.
  5. Technologie én partners: De juiste technologie en goede partners zorgen voor acceleratie. De keuze voor toekomstbestendige technologie die relatief eenvoudig te integreren is én de mogelijkheid biedt om te kunnen schalen is erg belangrijk. Zoek hier de juiste partner bij die de technologie kent, ontbrekende kennis aanvult en zorgt voor snelheid.

Digitalisering is de basis voor groei, continuïteit en behoud van de concurrentiepositie.

Vier tips voor ondernemers in de industrie:

  1. Investeer eerst in de onderdelen waar nu al geld verdiend wordt: Analyseer het primaire productieproces, neem dit als startpunt en krijg inzicht in de huidige performance van productiemiddelen om verder te kunnen optimaliseren.
  2. Automatisering is een voorwaarde om succesvol te digitaliseren: Analyseer het proces en automatiseer waar dit meerwaarde biedt, bij standaard, repetitieve processen.
  3. Data vormen de basis van de digitaliseringsstrategie, waar voegt het waarde toe? Uiteindelijk neem je beslissingen op basis van data die je hebt vertaald naar inzichten. Start met de relevante thema’s.
  4. Betrek medewerkers vanaf het begin bij het digitaliseringstraject en bij de veranderingen en creëer hiermee draagvlak.