Vernieuwing van beleidsdoelen is volgens het instituut niet genoeg voor missiegedreven innovatiebeleid. ‘Ook de beleidsinstrumenten hebben vernieuwing nodig. Die zijn nog te veel gericht op het bevorderen van innovatief ondernemerschap en publiek-private samenwerking. Meer aandacht is nodig voor nieuwe manieren van innoveren waarin de maatschappelijke inbedding van innovaties centraal staat.’
Het Rathenau Instituut heeft de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar hoe onderzoek en innovatie kunnen bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen. In een Bericht aan het Parlement heeft het de belangrijkste conclusies en aandachtspunten verzameld voor de vernieuwing van de doelen en instrumenten van het innovatiebeleid.
Missiegedreven innovatiebeleid put inspiratie uit toonaangevende missies uit het verleden, zoals de missies van de Deltawerken en het Apollo-ruimtevaartprogramma. Deze historische missies worden vaak gezien als technologische missies. Maar juist in deze missies werd volgens Rathenau ook geleerd dat een goede maatschappelijke inbedding van technologische innovatie bepalend is voor het eindelijke succes. Zo werd het ontwerp van de Oosterscheldekering drastisch aangepast nadat er vanuit de maatschappij weerstand kwam tegen volledige afsluiting van de Oosterschelde.
‘Het is duidelijk dat de complexe uitdagingen van deze tijd vragen om innovatieve oplossingen die stevig ingebed zijn: niet alleen technologisch, maar ook economisch, bestuurlijk, juridisch en sociaal-cultureel. Juist deze inbeddingsaspecten bepalen de slagingskans. Innovatieve oplossingen kunnen alleen overleven als ze onderdeel worden van:
Op basis van eerder onderzoek en ervaringen in binnen- en buitenland benoemt het Rathenau 4 aandachtspunten die van belang zijn bij missiegedreven innovatiebeleid:
1. Voorkom volledige vervlechting van doelen
2. Hervorm bestaande instrumenten en ontwerp nieuwe instrumenten
Beleidsevaluaties laten zien dat de huidige mix van generieke en specifieke beleidsinstrumenten voor innovatiestimulering goed heeft gefunctioneerd. Zowel de WBSO, de PPS-toeslag als de MIT-regeling worden positief geëvalueerd als instrumenten voor innovatiestimulering in het kader van bedrijvenbeleid. Voor een missiegedreven innovatiebeleid zijn ze veel minder geschikt, omdat:
Een missiegedreven innovatiebeleid vraagt om instrumenten die:
Het is nu nog onduidelijk wat de meest effectieve mix van beleidsinstrumenten zal zijn. Dat zullen bedrijven, kennisinstellingen, overheden en de maatschappij gezamenlijk moeten uitvinden. Missiegedreven innovatiebeleid is daarmee inherent experimenteel.
3. Ontwikkel een missiegerichte investeringsagenda
4. Zorg voor samenhang en complementariteit in de uitvoering
Missiegedreven innoveren vraagt om meer samenhang in de projectenportfolio dan bij het bedrijvengericht innovatiebeleid. Bij historische missies lag deze taak vaak bij een missieagentschap, zoals bij de Nasa bij ruimtevaartmissies.
Missiegedreven innovatiebeleid biedt een uitgelezen kans om (sleutel)technologie-ontwikkeling en innovatie te stimuleren op basis van maatschappelijke inbedding. Eerdere en buitenlandse ervaringen met missiegedreven innovatiebeleid laten zien, dat generieke instrumenten onvoldoende zijn en er ruimte moet komen voor maatwerk.
Belangrijke elementen van zo’n aanpak zijn:
In het kort vraagt dit om innovatie van het innovatiebeleid. Dat is een uitdaging in zichzelf die vraagt om een overheid die durft te experimenteren, risico te nemen en wendbaar is.
'Kritieke grondstoffen' in grote hoeveelheden nodig hebben in Europa - maar we halen ze uit…
Helen Kardan is TNO's nieuwe Director Science & Technology voor de High Tech Industry unit.…
Control Techniques en KB Electronics vormen sinds 1 mei 2024 Nidec Drives. Control Techniques en…
Hitma Groep heeft KS Perslucht overgenomen. Het in Haarlem gevestigde bedrijf sluit met zijn productassortiment en…
De Duitse fabrikant van houten windturbinebladen Voodin Blade Technology heeft 's werelds eerste prototype-installatie aangekondigd…
FME en Orgalim (de Europese koepel van de technologische industrie) pleiten voor het centraal stellen…