Gaan grote huishoudelijke apparaten echt minder lang mee?

Voor veel huishoudens zijn apparaten zoals wasmachines, ovens en koelkasten grote investeringen. Het idee dat deze apparaten vroeger veel langer meegingen dan tegenwoordig, leeft sterk onder consumenten. Maar kloppen die vermoedens wel?

Volgens een recente studie van Kamila Krych, promovenda aan het Industrial Ecology Programme van de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie (NTNU), is dat beeld maar deels correct. “Hoewel sommige apparaten vandaag de dag een kortere levensduur hebben, is er géén sprake van een algemene trend richting ‘geplande veroudering’ door fabrikanten.”

Wasmachines en ovens zijn de uitzondering

Krych onderzocht de levensduur van grote huishoudelijke apparaten in Noorse huishoudens sinds hun introductie, vanaf de jaren 1950. Ze ontdekte dat de levensduur van de meeste apparaten – zoals koelkasten, vaatwassers en vriezers – stabiel is gebleven. Alleen wasmachines en ovens vormen een opvallende uitzondering.

• De gemiddelde levensduur van een wasmachine daalde met 45%, van 19,2 naar 10,6 jaar.
• De oven ging van 23,6 jaar naar 14,3 jaar, een daling van 39%.

Als ‘geplande veroudering’ de oorzaak zou zijn, verwacht je dat de levensduur van álle apparaten afneemt. Maar dat is dus niet het geval, stelt Krych.

Meer wassen = kortere levensduur

Voor wasmachines is de verklaring vrij eenvoudig: we gebruiken ze tegenwoordig veel vaker. In 1960 draaide een gemiddeld Noors gezin van vier personen twee wasjes per week. Rond het jaar 2000 was dat opgelopen tot maar liefst acht keer per week.

“De levensduur van een apparaat wordt niet alleen bepaald door het aantal jaren, maar ook door hoe intensief het wordt gebruikt,” legt Krych uit. “Meer gebruik betekent meer slijtage, en dus een kortere levensduur.”

Ovens: slachtoffer van keukenrenovaties

Ovens kunnen technisch gezien lang mee, maar worden vaak voortijdig vervangen. Uit onderzoek blijkt dat 40% van de ovens wordt weggegooid terwijl ze nog werken – een veel hoger percentage dan bij andere apparaten.

Waarom? “Mensen renoveren hun hele keuken, waarbij ze alle apparaten tegelijk vervangen – ook als die nog goed functioneren.”

Beleidsadvies: kijk naar menselijk gedrag

De EU richt zich momenteel op het verlengen van productlevensduur en het stimuleren van reparaties. Hoewel dat waardevolle doelen zijn, vindt Krych dat er ook aandacht moet zijn voor sociale factoren zoals veranderende levensstijlen.

Haar conclusie? Niet de fabrikanten, maar de consument zelf is vaak de reden dat apparaten korter meegaan. “Het gaat niet alleen om hoe lang een product kán meegaan, maar ook om wat mensen er daadwerkelijk mee doen.”