21 aug. 2018
4 minuten
Iedere organisatie wil het aantal ongevallen op de werkvloer beperken. Maar is de veiligheid wel optimaal wanneer medewerkers daar verschillend mee omgaan in diverse lagen van de organisatie? Tijdens de Safety Summit in april 2018 in Schelle kwamen ruim honderd safety-professionals bij elkaar om hierover van gedachten te wisselen. Helpt een certificatie op de Veiligheidsladder voor een organisatie brede veiligheidscultuur en het beperken van ongevallen?
Door Yvette Mulder
Sturen op veiligheidscultuur
Hoe volwassen is de veiligheidscultuur in de organisatie en hoe belangrijk is het om daar stappen in te maken? Die spiegel houdt Bart Martens safety professionals voor, als projectarchitect bij Samurai at Work tijdens de workshop De veiligheidscultuurladder: prikkel voor verbetering? Als alle veiligheidssystemen werken, de KPI´s zijn afgestemd en collega´s alle instructies kennen, dan worden de audits behaald. Maar is daarmee ook het aantal ongevallen tot een minimum beperkt en, belangrijker, streeft de organisatie daar ook naar?
Martens onderbouwt dat veiligheidsmanagent ook gaat om gedrag en het meervoud daarvan; cultuur. Dat houdt in dat veiligheid leeft op de werkvloer en er een heldere visie is die alle medewerkers uitdragen. Zo’n cultuur zorgt dat je met elkaar alert bent op onveilige situaties. Dat verander je natuurlijk niet zomaar. Er moet commitment zijn van het management en managers moeten zich als voorbeeld opstellen, zodat de norm zichtbaar is. En nog wel het belangrijkste is dat iedereen zich even verantwoordelijk voelt voor het voorkomen van ongelukken.
Indicaties van de veiligheidscultuur in een organisatie zie je terug in alle lagen van de organisatie. Spreken managers regelmatig over V & G onderwerpen? Nemen collega’s initiatief om elkaar aan te spreken over onveilige of ongezonde onderwerpen? En hoe reageren de ontvangers daarop?
De Veiligheidsladder draait om ambitie
Zit veiligheid tot in de haarvaten van de organisatie, dan scoor je mogelijk hoog op de Veiligheidsladder. Harmen Willemse, senior consultant bij NEN, is als projectleider nauw betrokken bij de uitvoering van dit certificatieschema. Want certificeren op veiligheidscultuur, dat is een vak apart.
Het uitgangspunt is dat organisaties zich op een schaal van vijf treden laten certificeren. En iedere trede geeft niet alleen de score, maar ook het ambitieniveau van de organisatie weer. Reactieve bedrijven treffen maatregelen na het plaatsvinden van ongevallen en tonen geen ambitie om ongevallen structureel te voorkomen. Een score op trede 2 is dan waarschijnlijk. Een organisatie waarin veiligheid binnen alle afdelingen centraal staat, proactief ongevallen voorkomt en ambitie toont, komt terecht op trede 4 van de Veiligheidsladder.
Willemse stelt dan ook dat de Veiligheidsladder niet alleen helpt om een veiligheidscultuur te creëren, maar dat organisaties hun ambitie van een veiligheidscultuur tonen door zich te laten certificeren. Natuurlijk ontvangen bedrijven bij een audit ook aanbevelingen, waarmee zij hun ambitieniveau verder kunnen waarmaken.
Betrouwbare certificaten
De Veiligheidsladder vraagt overigens evenveel ambitie van de auditoren, die vaststellen of een organisatie aan een bepaalde trede voldoet. Bij de audits controleren zij niet of alle systemen en KPI’s aanwezig zijn, maar worden medewerkers actief bevraagd over gedrag en houding. Ook onderzoeken ze of dit consistent is bij collega´s in alle lagen van de organisatie. Ervaren auditoren prikken door gewenste antwoorden heen en stellen de juiste vragen om de veiligheidscultuur te benaderen. Een uitdagende opgave, die alleen voor ervaren auditoren is weggelegd.
NEN als beheerder
De audits worden overzien door NEN, beheerder van het certificatieschema Veiligheidsladder. Als neutrale beheerder bewaakt NEN dat alle audits volgens dezelfde principes plaatsvinden. En dat dit op gelijke manier gebeurt bij alle certificerende instellingen, ook in België. Hiermee zorgt NEN dat ieder uitgegeven certificaat langs dezelfde meetlat is uitgegeven. Zo geeft ieder certificaat van bijvoorbeeld trede 3 hetzelfde niveau weer volgens gelijke uitgangspunten. Want alleen dan is de Veiligheidsladder betrouwbaar.
Veiligheid borgen: de aanpak van BAM
Op de Safety Summit sluit BAM de workshop met een schat aan praktijkervaringen. Ellen Dennesen, QHSE programmamanager bij BAM Infra Nederland, vertelt dat BAM de kans op ongevallen zo klein mogelijk wilde maken. Dat betekende dat veiligheidscultuur de focus kreeg en veiligheid niet het ‘dingetje was van de KAM-manager,’ maar de verantwoordelijkheid werd van álle medewerkers en zelfs de ketenpartners, zoals onderaannemers, leveranciers en opdrachtgevers.
Dat komt dan ook samen in de slogan ‘Jouw Veiligheid is Mijn Veiligheid’, die BAM voert in elk land waar BAM operationeel is. Ellen Dennesen: "Wij spreken elkaar aan wanneer een situatie onveilig is. Dan kunnen we actie ondernemen en leren van incidenten. Zo voorkomen we gevaarlijke situaties." Het bedrijf reikt jaarlijks een Zilveren en Gouden Helm uit aan initiatieven die de veiligheid vergroten. Zo staat het onderwerp op alle niveaus en op verschillende manieren in de aandacht.
Maar de bonustip is toch wel dat een ambitieuze organisatie die veiligheid wil vergroten, focust op houding en gedrag in de hele organisatie. Het is ontzettend belangrijk dat veiligheid ‘top of mind is’, bij iedere medewerker, elke dag.