28 jan. 2015
2 minuten
Cybertopia: dromen van Silicon Valley. Dat is de titel van een 45 minuten durende documentaire van het TV-programma Tegenlicht. Uitgezonden op zondagavond 25 januari, ben ik er twee dagen later, bij het schrijven van deze column, nog steeds onthutst over, nog onthutster dan over de smadelijke 0-0 nederlaag van Kazim en co op die zelfde Black Sunday.
De documentaire laat een beeld zien van technologen die uit de bocht dreigen te vliegen, dat willens en wetens doen en zich door niemand hun wil laten opleggen. Er komt een revolutie aan, die wordt vormgegeven door een nieuwe orde van programmeurs, ondernemers en durfkapitalisten in Silicon Valley. Mensen die niet alleen enorm veel geld hebben, maar ook de kennis en de contacten, de netwerken.
Ze prediken een verdacht idealisme, dat een mix is van hippiedom (de wereld verbeteren) en een anti-politiek liberalisme (ongebreidelde macht en rijkdom voor zichzelf). Ze zien de wereld als een groot stuk hardware met foute software. Door een steeds stringentere symbiose tussen mens en computer te bewerkstelligen (waar ze met Google, Facebook en al het andere al flink mee bezig zijn), kun je alles stroomlijnen, optimaliseren. Burgers met een eigen mening zijn in dat wereldbeeld onlogisch, inefficiënt, niet gewenst…
De afkeer van overheden en politiek komt naar voren in bizarre utopieën als een eigen stukje California (natuurlijk het steenrijke Silicon Valley), drijvende steden buiten de territoriale wateren, kolonies op Mars, virtuele ruimtes waar overheden niets te zeggen hebben. Heilstaten voor de happy few.
In Nederland zijn we gelukkig nog niet zo ver doorgedraaid. Hier zie ik juist een overheid die innovatie steeds meer omarmt. Henk Kamp die tijdens de recente aftrap van Smart Industry belooft geld vrij te maken voor Fieldlabs die de Nederlandse industrie slimmer, efficiënter en flexibeler moeten maken.
Of het dit jaar van start gegane StartupDelta op Kattenburg in Amsterdam, waarmee de overheid ruimte voor innovatie wil creëren: netwerken, verbanden leggen, partijen bij elkaar brengen. Directeur Sigrid Johannisse, die met haar team ook bezig is om op die plek een Tech Warf te ontwikkelen, waar volgens haar al meer dan tweehonderd bedrijven interesse voor hebben getoond, is er niet op uit om Silicon Valley te kopiëren. Ze ziet het vooral als voorbeeld, en dan met name op het gebied van ondernemersmentaliteit: falen mag.
Nog vol van Cybertopia zou ik voor Silicon Valley eerder zeggen: falen moet…
Richard Bezemer