Welke wettelijke eisen en normen gelden bij het aanbrengen van werkschakelaars voor machines?

Een geleverde brug is niet voorzien van werkschakelaars op de plaatsen waar onderhoud moet plaatsvinden. Voldoet de beschreven installatie aan de machinerichtlijn of moet de fabrikant dit nog wijzigen? Er zijn wel noodstopdrukkers aangebracht bij de hydraulische pompen waar onderhoud moet plaatsvinden maar geen werkschakelaars. Op de besturingskast is ook geen (werk)schakelaar aangebracht. De monteur moet in de kast om de installatie spanningsvrij te maken. De brug bestaat uit twee technische ruimtes waarbij in één van de ruimtes de besturingskast staat. Ik heb nog geen risicobeoordeling of beoordeling van de machinerichtlijn boven water kunnen krijgen waaruit de keuzes blijken.  

Het toepassen van een scheider van energie (werkschakelaar) komt voort uit de Machinerichtlijn (WET) Bijlage I paragraaf 1.6.3. Afsluiten van de krachtbronnen:

De machine moet zijn voorzien van inrichtingen waarmee zij van elk van haar krachtbronnen kan worden afgesloten. Deze inrichtingen moeten duidelijk herkenbaar zijn. Zij moeten vergrendeld kunnen worden indien het opnieuw aansluiten een gevaar voor personen zou kunnen opleveren. Deze inrichtingen moeten ook kunnen worden vergrendeld indien de bediener niet vanaf alle plaatsen die hij kan bereiken, kan controleren of de krachtbron nog altijd ontkoppeld is.

Bij machines die via een stekerverbinding van elektrische energie kunnen worden voorzien, volstaat het de stekker uit te trekken, mits de bediener vanaf alle plaatsen die hij kan bereiken, kan controleren of de stekker nog steeds uitgetrokken is.

Nadat de krachtbron is afgesloten, moet het mogelijk zijn de in de stroomkringen van de machine overblijvende of opgeslagen energie zonder gevaar voor personen af te voeren.

In afwijking van het voorschrift in de vorige alinea’s is toegestaan dat bepaalde circuits verbonden blijven met hun krachtbronnen, teneinde bijvoorbeeld bepaalde delen op hun plaats te houden, bepaalde informatie te behouden, het inwendige te verlichten enz. In dit geval moeten speciale voorzorgsmaatregelen worden genomen om de veiligheid van de bedieners te waarborgen.

De onlangs vernieuwde norm EN-ISO 14118:2018 ‘Veiligheid van machines – Voorkoming van onbedoeld starten’ geeft eisen ten aanzien van het veiligstellen van machines. 

 

De eisen met betrekking tot werkschakelaars staan in de NEN-EN-IEC 60204-1:2006 hoofdstuk 5.3 en 5.4. De naam die in 5.3 wordt gebruikt voor werkschakelaar is ‘scheider’ of in het Engels ‘Supply disconnecting (isolating) device’.  In 5.4 wordt gesproken over ‘Schakelaars ter voorkoming van onverwacht inschakelen’ of ‘Devices for switching off for prevention of unexpected start-up’.

Een werkschakelaar van een standaard elektromotor verzorgt meestal beide functies. De kleur van deze werkschakelaar is zwart-grijs, omdat er vaak al een apart noodstopsysteem op de machine aanwezig is en er geen verwarring door een rood-gele werkschakelaar mag ontstaan.

De locatie is weergegeven in hoofdstuk 5.4: deze toestellen moeten geschikt zijn voor het beoogde doel, ze moeten tevens overzichtelijk en toegankelijk zijn aangebracht en duidelijk herkenbaar zijn met het oog op hun functie en doel (bijvoorbeeld door een duurzame markering, in overeenstemming met hoofdstuk 16.1, indien noodzakelijk). 

Ook kan een netscheider (werkschakelaar) in de voedingsleiding van elke motor worden aangebracht. Het is een algemeen erkende regel dat de netscheider dan zo dicht bij de betreffende motor wordt geplaatst, dat geen misverstanden kunnen ontstaan dat die scheider bij de motor behoort. Een dergelijke opstelling moet ook zijn vermeld in de technische documentatie volgens hoofdstuk 17, waarbij tevens de specificaties van de netscheider moeten zijn aangegeven.

(Bron: NEN-boekje Elektrische veiligheid van machines NEN-EN-IEC 60204-1 verklaard).

Bovenstaand antwoord is afkomstig van FUSACON B.V.