Smartphone en tablet impuls voor domotica

Gaan de smartphone en de tablet eindelijk voor de doorbraak van domotica zorgen? Als consumenten maar ook professionele gebouwbeheerders zien dat ze vanaf hun smartphone allerlei functies in huis kunnen bedienen, zijn ze overtuigd. Nu moet nog de stap worden gezet dat de elektro-installateur als domotica-adviseur al vanaf het begin betrokken wordt bij de bouwplannen.

Al op verschillende edities van de vakbeurs Elektrotechniek is domotica als een veelbelovende markt voor de elektrotechnische installatiebranche bestempeld. Uneto-VNI bevestigt dit nog eens in de toekomstverkenning Radar 2020. Onder de kop comfortabel leven – smart living – schetst de branchevereniging een traject van innovaties over sectoren heen. Infratechniek, installatietechniek, elektrotechniek en ICT komen samen in de slimme manier waarop we straks allerlei zaken in onze woning of op kantoor regelen. Van energiebeheer tot beveiliging, van een aangenaam leefklimaat tot zorg op afstand. Op de komende editie van Elektrotechniek (30 september – 4 oktober in de Jaarbeurs Utrecht) staat domotica opnieuw in de schijnwerpers.

Versnelling

Sinds de vorige editie is er iets wezenlijk anders: bijna 60 procent van de Nederlanders heeft een smartphone. En één op de drie Nederlanders heeft een tablet. Laten dit nu bij uitstek de apparaten zijn waarmee je domoticasystemen bedient. "De gebouw- en woningautomatisering ontwikkelt zich tegenwoordig snel dankzij de doorbraak van de iPad en smartphones. Nu mensen de automatisering zien, willen ze dit hebben", zegt Annemiek de Vries, woordvoerster van het KNX-platform in Nederland. Hierbij zijn zo’n 30 fabrikanten, leveranciers en groothandelaren aangesloten die allen voor hun communicatie het KNX-protocol gebruiken en meer dan 300 opgeleide installateurs. Zij zien de laatste tijd de vraag sterk groeien, zowel bij consumenten als ook de zakelijke gebruikers. "De mogelijkheid om te visualiseren, zorgt voor de doorbraak." Ook bij Peha, tegenwoordig onderdeel van Honeywell, constateert men een toenemende interesse. "De vraag neemt toe omdat mensen op afstand zaken willen bedienen", zegt Henk Lindooren van Peha.

Zonder handleiding

Ruud van Bakel van Duotecno, het Belgische domoticasysteem dat op Elektrotechniek te zien is, zegt dat de smartphone domotica begrijpelijk en bedienbaar maakt voor de doorsnee consument. Hij merkt vooral dat de opkomst van de iPad, de tablet, voor een impuls zorgt. "Dat is een grote ontwikkeling geweest, omdat je een intelligent apparaat in handen krijgt zonder dat je daarvoor een handleiding nodig hebt. Dat is essentieel. Zo moeten we ook domotica opleveren. Je hebt er geen handleiding voor nodig."

Het Belgische Duotecno zet sterk in op de aansturing de koppeling met smartphones, waarbij men zowel apps voor de iOS, Android als Windows Mobile beschikbaar stelt. Het valt hem overigens wel op dat de opmars in België aanzienlijk sneller verloopt dan in Nederland. "Waarschijnlijk omdat in België consumenten meer zelf bouwen. In Nederland zoekt een aannemer of een projectontwikkelaar toch naar de goedkope oplossing, ook al is dat het oude systeem van de centrale doos." Hij merkt wel dat ontwikkelaars van particuliere woningen in Nederland meer open staan voor domotica. "Ze zien dat een huis met zo’n systeem beter verkoopt."

Comfort en veiligheid

Gebruikers die voor een domoticasysteem kiezen, zijn vooral op zoek naar comfort en veiligheid. Met een druk op de knop alle lichten uitdoen en de verwarming bedienen; op je smartphone zien wie er aan je voordeur belt en ook al ben je niet thuis, wel op afstand contact kunnen leggen. In de professionele markt komt de vraag bijvoorbeeld van hotel- en vergadercentra, die hun locaties zo centraal willen kunnen aansturen. Maar ook MKB-ondernemers zien opeens mogelijkheden om bijvoorbeeld vanaf afstand te controleren of alle verlichting uit is, waarom het alarm is afgegaan, of alle deuren goed zijn afgesloten.

"We zien echter ook steeds meer slimme koppelingen tot stand komen", schetst Annemiek de Vries een andere trend. Als de sensoren in een kantoorgebouw merken dat de zon feller begint te schijnen, wordt automatisch de zonwering bediend, gaat de verlichting uit en de airco hoger. Honeywell heeft dit soort oplossingen ook in huis, waarbij je zelfs de verwarming in een ruimte automatisch kunt laten bijsturen op basis van de gewenste en gemeten waarden. Koppel je daar nog de verlichting aan, dan kun je volgens Henk Lindooren serieuze energiebesparingen realiseren. "Energiebesparing, gemak en comfortverhoging, dat zijn momenteel de drijfveren." Bijvoorbeeld door het traditionele deurslot te vervangen door een vingerafdruklezer. Ruud van Bakel merkt dat veiligheid een issue is. Bijvoorbeeld de koppeling van de rookmelder aan de bediening van de rolluiken en verlichting. "Gaat het brandalarm af, dan gaan automatisch alle rolluiken omhoog en de verlichting aan." Ook ziet hij veel klanten kiezen voor de koppeling met camera’s en inbraakalarm.

En de zorg…?

Met deze ontwikkeling schudt het begrip domotica het vroegere imago van zich af. Tot voor enkele jaren was het onderwerp in de beleving van velen namelijk onlosmakelijk verbonden aan ouder en zorgbehoevend worden. Toch ligt hier volgens de verkenning van Ujneto-VNI wel degelijk een toekomstige markt. De levensloopbestendige woning kan eigenlijk niet zonder domotica. Henk Lindooren van Peha ziet in de koers die de Nederlandse overheid op zorgvlak heeft ingezet kansen. Met slimme sensoren kun je bijvoorbeeld inactiviteit in een woning registreren en alarm slaan als dat te lang duurt. Ruud van Bakel van Duotecno ziet wel het potentieel in, maar gelooft niet dat de markt nu al zo groot is als sommigen suggereren. "We moeten nog een grote slag maken. Je mag bovendien het woord zorg niet noemen, want dan willen mensen het niet meer." Daarnaast moeten de systemen dan feilloos zijn en misschien nog wel eenvoudiger te bedienen dan nu.

Nieuwbouw versus renovatie

Er doemt echter nog een ander probleem op als je met domotica die kant op wilt. Leg je in een nieuwbouwwoning domoticavoorzieningen aan, vallen de meerkosten mee. Hier wreekt zich de positie van de elektro-installateur in de totale bouwkolom. Henk Lindooren: "De installateur heeft weinig invloed op de eindgebruiker. Nu mogen we alleen communiceren met de bouwkundig aannemer, die de woningen zo goedkoop mogelijk in de markt wil zetten, ondanks dat de meerkosten naderhand worden terugverdiend door gebruiksgemak en mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen dankzij de intelligentere woning." Daartoe moet de bouwkolom op zijn kop en moet de installateur veel eerder betrokken raken bij de projectontwikkeling.

De grootste markt is in principe de bestaande woningvoorraad. Bij renovatie is het echter ondenkbaar zonder hak- en breekwerk, omdat je het bestaande centrale doossysteem moet vervangen door een BUS-systeem. Dat is kostbaar. Daarom hebben exposanten zoals Hager, ABB en Gira Giersiepen onlangs op de KNX-standaard draadloze domoticasystemen ontwikkeld en gaan ze deze tonen op de vakbeurs Elektrotechniek.

Rol e-installateur

Nu domotica doorbreekt, zoekt de markt een adviseur. Er komen namelijk nieuwe spelers op de markt uit een andere hoek dan tot nog toe: ICT-bedrijven. Zij ontwikkelen visualisatiesoftware om verschillende componenten mee aan te sturen. Daarbij steken ze in op universele oplossingen, bijvoorbeeld op basis van het KNX-protocol, waardoor de klant niet meer gedwongen is om de combinatie van hardware en software bij een leverancier af te nemen. "Je ziet dat hierdoor de prijzen voor visualisatie zakken", aldus Annemiek de Vries. De e-installateur moet zich de kennis van twee of drie van deze platforms eigen maken om voor elk type klant een passend aanbod te hebben: voor de high end klant en voor de budgetklant. Deze visualisatietrend kan de markt een impuls geven.

"De markt is nu best redelijk maar nog niet algemeen goed", constateert Henk Lindooren van PEHA. "De opdrachten komen nog teveel uit specialistische projecten." Het Internetprotocol en de smartphone slechten echter de drempels voor een brede doorbraak van slimme gebouwautomatisering.

Domotica op Elektrotechniek

Bezoekers aan Elektrotechniek 2013 kunnen zowel op het SmartHomes Paviljoen, de Domotica-boulevard, als bij diverse exposanten kennismaken met de nieuwste domoticatrends. Tevens wordt het Domoticacongres op de beurs georganiseerd samen met de stichting SmartHomes. De beurs richt zich op de elektrotechnische installateur en de industrie en vindt plaats van 30 september tot en met 4 oktober in de Jaarbeurs Utrecht. Meer informatie: http://www.elektrotechniek-online.nl/.