19 sep. 2013
6 minuten
Met de slimme aanpak van de ouderwetse coöperatie kan Nederland een hattrick scoren. Hele wijken zijn in 2020 zogenaamde 0-energie gemeenten; er komt voor miljarden euro’s werk voor de installatiebranche en bouwbedrijven én jongeren worden enthousiast gemaakt voor techniek. Stichting Kien heeft de stip al aan de horizon geplaatst.
Innovatie vereist slagvaardigheid. Daarom hebben de elektrotechnische installatiebedrijven gezamenlijk de stichting Kien (Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland) in het leven geroepen. Deze brengt partijen bij elkaar om zo innovatiekracht van het MKB-installatiebedrijf te versterken. "Bedrijven moeten namelijk een keuze maken: blijven ze een capaciteitsbedrijf of sturen ze op toegevoegde waarde", zegt Adrie van Duijne, directeur van Kien. Op de vakbeurs Elektrotechniek (van 30 september tot en met 4 oktober in de Jaarbeurs Utrecht) laten hij en zijn team zien hoe ze de komende jaren de branche mee op reis nemen naar de twee stippen die inmiddels aan de horizon zijn gezet: een duurzame energievoorziening en langer zelfstandig wonen. Vooral de eerste stip, de 0-energie gemeente, is al een stuk dichterbij gekomen.
Maatschappelijk probleem oplossen
De discussie over een duurzame en hernieuwbare energievoorziening in Nederland wordt tot nog toe te zeer beheerst door techneuten, vindt Adrie van Duijne. Met een verhaal over smart grids krijg je bij de doorsnee burger of de gemiddelde wethouder echter de handen niet op elkaar. "De klant vraagt namelijk geen smart grid." Wel hebben de wethouders de ambitie om een 0-energie gemeente te worden. Of om een 0-energiewijk te realiseren. "Wij leggen de link tussen de techniek en de ambitie", zegt de directeur van Kien. Voor vijf Nederlandse gemeente werkt Kien samen met onder andere de TU Eindhoven en enkele andere partijen een concept uit dat in 2020 moet uitmonden in gemeenten die qua energie zelfvoorzienend zijn. Voor Bronkorst, Geldermalsen, Helmond, Waalwijk en Eindhoven hebben studenten de mogelijkheden voor alternatieve energie in kaart gebracht en wordt nu gewerkt aan draagvlak bij de inwoners. Door consumenten te informeren, creëer je burgerzin. Een vorm van pull marketing, zegt Van Duijne. "We zetten kennis en kunde van de hele branche in om de vraag van de markt te ontwikkelen."
Bedrijfsleven mobiliseren
Dat is niet het enige kernpunt van het concept. Tegelijkertijd wordt het regionale bedrijfsleven gemobiliseerd. Adrie van Duijne: "Maatschappelijke problemen moet je regionaal oplossen." Het concept voorziet in een one stop shopping aanpak voor de consument en gemeente. En dat is nodig wil je de burgers enthousiast krijgen. Daartoe heeft men een coöperatiemodel ontwikkeld, op basis van het concept dat de boeren honderd jaar geleden gebruikten om meerwaarde aan hun melk te geven door ze in hun gezamenlijke melkfabriek te verwerken tot boter, kaas en andere producten. Adrie van Duijne nogmaals: "De consument zoekt een geïntegreerd aanbod voor energiebesparing. Hij wil ontzorgd worden. Als het dak aangepast moet worden voor de plaatsing van PV-panelen, regelt de coöperatie dat. Als een huis nog niet geïsoleerd is, moet je eerst dat doen voordat de consument investeert in een energiezuinige CV-ketel."
Vanuit een coöperatie kun je zo werken. Hij is ervan overtuigd dat je zo hele groepen inwoners enthousiast maakt en meekrijgt, omdat niet de techniek voorop staat, maar de oplossing voor een maatschappelijk vraagstuk. "Je merkt in de crisis dat consumenten het heft in eigen hand willen nemen. Met ons concept doen ze dat omdat ze hun eigen energie gaan produceren." In de vijf gemeenten reageren inwoners enthousiast. 2020 is voor hen te ver weg. "Ze zeggen waarom kunnen we niet in 2018 al 0-energie zijn?"
Kans op werk in vastzittende bouwmarkt
Dat schept een enorme kans voor de Nederlandse samenleving én de hele bouwkolom, inclusief de installatiebranche. Als je nu begint met de 6 miljoen woningen en 800 000 kantoorgebouwen duurzaam te maken qua energievoorziening, ontsluit je een miljardenmarkt. Financiering hoeft geen probleem te zijn, denkt Van Duijne. Nu de woningmarkt op slot zit, is een bepaalde groep consumenten bereid te investeren in woningverbetering omdat de verhuisplannen in de ijskast staan. "Pak daarin dan meteen duurzaamheid mee." En zoek naar nieuwe financieringsconcepten, zoals de ESCo (Energy Service Company) die Kien heeft bedacht. De energieproductie van bijvoorbeeld een zorginstelling wordt ondergebracht in een zelfstandige juridische entiteit. Die is wel in staat financiering aan te trekken voor de noodzakelijke investering, wat de instelling zelf niet kan. De kosten van de financiering worden terugverdiend met de energielevering.
"We moeten de cirkel doorbreken en naar nieuwe businessmodellen gaan", vindt Van Duijne. "Breder denken, terug naar het Rijnlandse model." Ook de installatiebedrijven en anderen uit de bouw moeten afstappen van uurtje factuurtje en zich realiseren dat ze door samen te werken uiteindelijk werk binnen halen. Hij realiseert zich dat het coöperatiemodel een revolutie betekent. "Deze crisistijd werkt ook wel louterend. De jonge generatie staat open voor sociale innovatie."
Smart grids pas in de tweede fase
Als je deze stappen zet, komt vanzelf het moment dat partijen beseffen dat ze een smart grid nodig hebben. Bijvoorbeeld om de energie van windmolens tijdelijk op te slaan in accu’s van auto’s die aan het net zijn gekoppeld. "De technologie hiervoor is er, maar je moet eerst draagvlak creëren door de technologie te koppelen aan sociale innovatie." Lukt dit, dan haal je ook het derde punt van de hattrick binnen. Door de techniek zelf niet langer op de voorgrond te zetten, maar te focussen op de oplossing van een maatschappelijk probleem, interesseer je alpha-mensen voor de techniek. "En dat is nodig, want er zijn niet alleen Willy Wortels nodig."
Enthousiasme groeit
Sinds Adrie van Duijne met dit concept in vijf gemeenten aan de slag is gegaan, merkt hij dat partijen enthousiast raken. Er is echter meer nodig. Den Haag zou al een goede stap zetten door van 0-energie de prioriteit voor de komende tien jaar te maken. "Door het polderen lopen we onderhand internationaal ver achterop. Dat kan anders. Het Rijk moet een duidelijk doel stellen, daaraan vasthouden en regelgeving hierop afstemmen." Regels rondom hernieuwbare energie werken momenteel eerder belemmerend dan stimulerend. Ook woningbouwcorporaties zouden veel meer naar total cost of ownership moeten kijken en niet hun onderhoudsbegrotingen apart zien van de gebruikskosten van een woning. "Benader je onderhoud en investeringen en de energiekosten integraal, dan worden investeringen opeens wel haalbaar."
Lef nodig
Adrie van Duijne beseft dat er lef voor nodig is om dit concept breed uit te rollen. "Als dat lukt, geeft het de hele bouwkolom een enorme impuls . En je hebt een belangrijk deel van het vraagstuk van werkgelegenheid opgelost."
Stichting Kien neemt deel aan Elektrotechniek. Op deze vakbeurs voor de elektrotechnische installatiebranche tonen meerdere partijen hun oplossingen voor een duurzame energievoorziening in Nederland. De beurs vindt plaats van 30 september tot en met 4 oktober in Jaarbeurs Utrecht. Meer informatie: www.elektrotechniek-online.nl
Anderen lazen ook
