NEN 3140 en het inspecteren van machines

NEN heeft een nieuwe versie gepubliceerd van de NEN 3140 ‘Bedrijfsvoering van elektrische laagspanningsinstallaties’.

Het hoofddoel van de vernieuwing van deze norm is het maken van een overzichtelijker en duidelijker norm. Dit heeft ook betrekking op de periodieke inspectie van elektrotechnische installaties, arbeidsmiddelen waaronder ook machines vallen.

Tussen opdrachtgevers en uitvoerders van die inspecties bestaat namelijk nog altijd veel onduidelijkheid. De machinebouw behoort tot de grootste groep opdrachtgevers van de elektrotechnische inspecteurs. Hier worden tal van elektrisch aangedreven en CNC-gestuurde grote machines toegepast voor onder meer de verspaning, vervorming en verbinding van metalen delen. Volgens schattingen binnen de inspectiebranche laat na twaalf jaar nog niet de helft van de ondernemers in de machinebouw deze machines en installaties periodiek inspecteren volgens de NEN 3140. En dat terwijl de Arbeidsinspectie deze bedrijfstak beschouwt als een van de risicovolle sectoren.

Einde onduidelijkheid

Doordat er zowel onder inspecteurs zelf als bij werkgevers in deze sector nog altijd niet helder is wat wel en niet geïnspecteerd moet worden en hoe vaak, ontstaat er onduidelijkheid. Hierdoor lopen de offertes voor dergelijke inspecties sterk uiteen en kan de opdrachtgever geen weloverwogen keuze maken.

De herziene NEN 3140 geeft hierover wel duidelijkheid. Deze maand wordt het eerste exemplaar van een veel duidelijkere NEN 3140 overhandigd tijdens een bijeenkomst van de Vakgroep Beheer en Inspectie van brancheorganisatie Uneto-VNI.

Verplicht?

Maar is de ondernemer in de machinebouw verplicht zijn machines en installaties periodiek te laten inspecteren volgens deze norm? Strikt genomen niet direct. Maar de Nederlandse Arbowetgeving verplicht werkgevers te zorgen voor een veilige werkplek voor hun werknemers. Als het gaat om de elektrotechnische veiligheid wordt hierbij o.a. verwezen naar de NEN 3140. Deze norm is dus een goed middel om als werkgever aan de wet te voldoen.
Het gebruik van deze norm blijft juridisch de sterkste manier voor ondernemers om aan te tonen aan de Arbo-verplichtingen te hebben voldaan. Gebeurt er vervolgens onverhoopt toch een ongeluk met een elektrotechnische oorzaak, dan is er juridisch vrijwel geen sterkere methode om de zorgplicht aan te tonen. Daarnaast moeten de machines voldoen aan de normen bij de Europese Machinerichtlijn.

Machine = installatie

Naast de helderheid van de nieuwe NEN 3140 is de belangrijkste verandering voor de machinebouw dat grote machines nog steeds arbeidsmiddelen zijn, maar voortaan worden behandeld alsof het installaties zijn.

Infrarood

Een andere belangrijke verandering is dat infrarood thermografie mag worden gebruikt als aanvulling op metingen en beproevingen, niet als vervanging. at is met name voor deze sector van belang omdat de machinerie wordt gevoed en aangestuurd vanuit complexe schakel- en besturingspanelen, waarin heel wat elektrotechnische gebreken kunnen schuilgaan.
Bovendien kunnen met thermografie ook tal van mechanische gebreken voortijdig worden opgespoord. Daarover gaat niet de NEN 3140.

Preventieve inspectie

Echter de controle volgens deze norm zou kunnen worden geïntegreerd in een ruimere inspectie die zich niet alleen uitstrekt over de veiligheid, maar ook over de betrouwbaarheid van de machines en installaties. Dit voorkomt ongeplande uitval en is dus van groot bedrijfseconomisch belang. Zeker in deze tijd van doorgaans vrijwel manloos functionerende CNC-geprogrammeerde machines en productielijnen.

Meer informatie

Lees meer over NEN 3140 op www.nen.nl/nen3140