Installateur krijgt sleutelrol bij smart grids

Een aantal exposanten op de vakbeurs Elektrotechniek (van 30 september – 4 oktober in de Jaarbeurs Utrecht) pakt alvast uit met een stukje toekomst: smart grids. In de discussie over een duurzame energievoorziening speelt dit onderwerp een belangrijke rol. Want, zo zeggen experts, zonder slimme elektriciteitsnetten kunnen we ons energieverbruik niet optimaliseren.

"Duurzaam omgaan met energie is pas mogelijk als we met elkaar bereid zijn vraag en aanbod zo gestalte te geven, dat deze met elkaar in evenwicht komen", zegt Martin Eijsink van Finder Relais Nederland. Het smart grid op woonwijkniveau is daar een voorbeeld van. De elektriciteitsleverancier schakelt op afstand de wasmachine in, precies op het moment dat er een overschot aan elektriciteit op het net is én nog net op tijd om ervoor te zorgen dat de was is gedaan op het tijdstip dat we vooraf hebben ingegeven. Martin Eijsink ziet het huidige dag- en nachttarief in de komende jaren plaats maken voor een smart tarief. Wie kan wachten op een beter moment, betaalt een lagere prijs. "Er zijn altijd situaties dat men direct een apparaat nodig heeft. Het energietarief zou dan hoger moeten zijn omdat je de efficiency doorbreekt."

Goedkoper beheer

Smart grids spelen echter ook op een ander niveau. Eigenlijk is het huidige middenspanningsnet, de 10 en 20 kV netten, nog behoorlijk ouderwets van opzet. Distributiebedrijven weten veelal niet wat het energieverbruik achter de trafo’s is, noch hoe schakelaars staan, noch waar zich een storing heeft voorgedaan. "Door intelligentie toe te voegen, wordt direct duidelijk waar zich de storing voordoet. Aanrijtijden worden korter; storingsuitvallen worden ingekort", zegt Marco van Doorn van Elspec, een van de exposanten op Elektrotechniek 2013. Elspec richt zich specifiek op het intelligenter maken van dit middenspanningsnet. Van Doorn merkt dat de belangstelling hiervoor bij de distributiebedrijven toeneemt. "Stroomuitval is een issue. Zeker nu de consument en de zakelijke klant bij langere uitval financieel gecompenseerd moeten worden."

Maar er is nog een andere drijfveer: de dynamiek in het netwerk wordt groter door de toename van hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne- en windenergie. "Vroeger ging de elektriciteit slechts één kant op. Dat verandert door de decentrale opwekking. Je moet meer monitoren om instabiliteit te voorkomen."

Nieuwe markt

Hier ontstaat in de toekomst een markt voor de elektrotechnische installatiebedrijven. Bij Elspec zegt men dat deze nu nog in de kinderschoenen staat, maar de eerste testopstellingen in trafo- en verdelerstations draaien. Distributiebedrijven willen ervaring opdoen: welke techniek werkt het beste? Moet je elk station intelligent maken of een beperkt aantal? Verzend je data via GSM of andere netwerken? In de VS is onder andere in Florida inmiddels zo’n smart grid zowel op wijkniveau als voor het middenspanningsnet gecreëerd. Duizenden sensoren bewaken de schakelunits van Florida Power & Light en signaleren storingen nog voordat deze tot een stroomuitval leiden. Marco van Doorn denkt niet dat in Nederland alle stations uitgerust gaan worden met intelligente apparatuur. "Dan loop je tegen giga investeringen aan. Realistisch is uit te gaan van 10 procent. En dat zijn al grote aantallen. Dat levert veel werk op voor de sector, want de grote distributiebedrijven besteden dit uit."

Rol elektro-installateur

Bij Finder Relais Nederland ziet Martin Eijsink eveneens een rol weggelegd voor de elektrotechnische installatiebranche. Vooral waar het gaat om advisering, installatie en onderhoud en het oplossen van storingen. "De installateur kan echter ook een rol spelen bij het goede advies aan de consument of eindgebruiker. Dat is van groot belang bij de introductie van smart grids" En het zijn niet alleen de grote spelers die hier in kunnen meespelen. Ook de kleinere installateur, denkt Eijsink. "Monopolieposities zijn hier uit den boze. Daarmee kunnen we de haalbaarheid en de marktvraag niet voldoende invullen. Belangrijk is dat al deze ontwikkelingen nu eens dezelfde taal spreken en qua uitvoering en aansluiting multifunctioneel zijn." Kortom: de industrie heeft de taak om voor een uniforme standaard te zorgen. Anders komt een breed gebruikt smart grid nooit van de grond.

 Er zullen kansen genoeg zijn voor iedereen, denkt Eijsink. "Maar alles staat of valt met kennis, kundigheid, motivatie en draagvlak." Hij ziet overigens de komst van smart grids tevens een integratie bewerkstellingen van elektrotechniek en elektronica enerzijds en ICT anderzijds. "Koppelingen van consumentenapparatuur met een smart Grid Communicatie Unit moet zonder veel ongemak kunnen gebeuren."

Smart grid op Elektrotechniek

Elektro-installateurs die de vakbeurs Elektrotechniek bezoeken om kennis op te doen over ontwikkelingen die hun vakgebied gaan domineren, komen ook met smart grid technologie in aanraking. Elspec toont bijvoorbeeld de nieuwste 10 kV monitoringsystemen, die hun energie uit het elektriciteitsnetwerk halen en niet uit een losse accu. Marco van Doorn: "Daarmee voorkomen we onderhoud omdat we geen accu’s meer hoeven te vervangen. Op lange termijn levert dat een besparing op." Finder Relais Nederland laat samen met de PHT Groep enkele concrete toepassingen van smart grids in Nederland zien. Hierbij zijn meerdere communicatieoplossingen gecombineerd in een smart grid. Dit geeft in ieder geval de richting aan waarin de techniek zich ontwikkelt, denkt Martin Eijsink. "Er zijn nog veel vragen open. Veel zaken moeten nog genormeerd worden." De elektrotechnische installatiebranche moet nu de regisseursrol naar zich toe trekken. Elektrotechniek 2013 is daar een goed vertrekpunt voor.