Hydrauliek heeft de stekker gevonden

Hydrauliek is voor velen nog steeds de conventionele aandrijftechniek die steeds meer terrein verliest aan elektrische aandrijvingen. Tot alleen de nichemarkten en écht zware toepassingen nog tot het domein behoren. Niets is minder waar. Sander Haas van Powerflex ziet haarscherp de symbiose tussen elektronica en hydrauliek; zodanig dat hydrauliek een prima plaats kan verwerven in ‘Industrie 4.0′ waar duurzaamheid, energiebesparing en regelbaarheid de boventoon voeren. “Het is wel belangrijk dat bedrijven langzaam gaan instappen”, geeft hij aan. “Anders missen ze écht de boot”.

Niet gehinderd door de vooroordelen die in de industrie heersen ten aanzien van hydraulische aandrijftechniek, stapte Sander Haas anderhalf jaar geleden uit de wereld van assurantiën over naar Powerflex. Een bedrijf dat zich richt op de levering van slangen en koppelingen voor hydraulische systemen en inmiddels alle aanverwante branches. Binnen deze korte tijd heeft hij de hydraulische markt geanalyseerd en daarbij kwam hij tot enkele opmerkelijke ontdekkingen.

Schoon en schoon

"Enerzijds zie je overduidelijk dat elektrische aandrijftechniek aan terrein wint", geeft hij aan. "Eindgebruikers associëren hydrauliek met vieze olie, lastig te beheersen en de noodzaak om een heel systeem van leidingen, kleppen enzovoorts te moeten installeren en onderhouden. Lastige en arbeidsintensieve werkzaamheden waarvoor bovendien speciaal opgeleide mensen beschikbaar moeten zijn. Kortom, er is een klantvraag naar schone en eenvoudige systemen waarmee je al snel op een elektrische aandrijving uitkomt. Een elektrische aansluiting is immers altijd aanwezig en een elektricien voor het onderhoud heb je meestal toch al lopen."

Dit betekent echter niet dat het boek voor hydraulische aandrijvingen dicht kan. Integendeel. Ten eerste blijven altijd de nichemarkten bestaan waarvoor hydrauliek gewoon de enige oplossing is; dit vanwege het feit dat hydrauliek ‘hufterproof’ is en een ongeëvenaard grote krachtdichtheid kan opbrengen.

Verder speelt het thema duurzaamheid een steeds belangrijkere rol bij het maken van keuzes ten aanzien van een aandrijving. Gaat het over het terugwinnen van energie, dan ‘wint’ hydrauliek. Bij elektrische aandrijvingen gaat remenergie veelal verloren als warmte terwijl dit bij een hydraulisch systeem veel eenvoudiger is terug te voeren in het systeem. Ook de levensduur van een hydraulische installatie – mits goed onderhouden – kan beduidend langer zijn. Ook onder zware omstandigheden. Daarnaast is een veel vergeten voordeel de lage interne weerstand van hydraulieksystemen waarmee een goed systeem zeer kostenefficiënt kan zijn.

Nieuwe impuls met elektronica

Daarnaast groeit de symbiotische markt waarin hydraulische en elektrische aandrijftechniek elkaar kunnen versterken. Vooral de eerste zou hiervan veel meer moeten en kunnen profiteren; zeker waar het gaat om de vervangingsmarkt. Voorheen was een zeer nauwkeurige regeling, bijvoorbeeld bij hydraulische kranen, uitsluitend mogelijk via de hydrauliek zelf. Hiervoor is inderdaad een systeem nodig dat met veel kennis van zaken moet zijn ontwikkeld om het systeem de gewenste nauwkeurigheid en betrouwbaarheid te geven. Door ontwikkelingen in de elektronica zijn hydraulische aandrijvingen nu echter ook uitstekend elektronisch te regelen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de engineering-, onderhouds- en installatiekosten van een kraan, maar levert tevens nieuwe mogelijkheden op. Haas noemt daarbij ‘micro-hydrauliek’ waarbinnen mobiele hydraulische oplossingen eenvoudiger te realiseren zijn dan voorheen. "Het is nu mogelijk een hydraulische module te bouwen die beschikt over een olietank waarmee een hoge krachtdichtheid is te realiseren, maar die gebruik maakt van een elektronische regeling. Geen ingewikkeld leidingwerk in de fabriek, maar een handzame oplossing die de toepassing van hydrauliek op macroniveau terugbrengt naar gebruik op microniveau."

Toegankelijker en veiliger

Ook bij het onderhoud biedt elektronica een belangrijke toegevoegde waarde. In dit kader wordt steeds meer gebruik gemaakt van sensoren of complete meetsystemen die gegevens verzamelen over onder meer druk, volumestroom, temperatuur en de conditie van de olie. De gegevens worden verzameld en geanalyseerd en vervolgens gebruikt om onderhoud efficiënt te plannen of storingen sneller op te lossen (of liever nog te voorkomen). Een praktisch voorbeeld is het slangmonitoringsysteem van Eaton dat continu meet wat er in de slang gebeurt en tijdig waarschuwt voor aankomende problemen. Een typische toepassing die hydrauliek toegankelijker en veiliger maakt voor de eindgebruiker.

 powerflex 2

 Een praktisch voorbeeld : het slangmonitoringsysteem van Eaton meet continu wat er in de slang gebeurt en waarschuwt tijdig voor problemen. (foto: Eaton)

Voortouw nemen

"Gezien de huidige ontwikkelingen durf ik zeker te beweren dat hydrauliek ‘de stekker’ heeft gevonden maar dat het nu wel een kwestie wordt van doorpakken", meent Haas. "Weten dat er bepaalde mogelijkheden zijn is één, er daadwerkelijk iets zinnigs mee doen is wat anders. Toch denk ik dat het heel belangrijk is dat hydrauliek bedrijven dit steeds meer oppakken omdat we anders mogelijk de spreekwoordelijke boot gaan missen. De combinatie hydrauliek-elektronica is in mijn ogen een ontwikkeling die niet te stoppen is. Je kunt dan als bedrijf gaan wachten tot de markt misschien gaat vragen om deze mooie oplossingen, maar beter kun je naar de markt toegaan en vertellen wat er mogelijk is en je oplossingen aanbieden. Je ziet het gelukkig ook wel gebeuren, hydrauliekbedrijven die elektronica integreren en daarmee de markt opgaan. We moeten wat dat betreft als sector ook wat assertiever en innovatiever worden.

"Misschien moeten we daarbij bovendien wel een voorbeeld nemen aan de sector van elektrische aandrijvingen. Hier is door de tijd veel meer ‘geduwd’. De sector is steeds blijven ontwikkelen en met nieuwe oplossingen naar de markt gekomen om daar vraag te creëren. Dat kan de hydraulische sector ook. Zelf het voortouw nemen, nieuwe oplossingen bedenken en daarin de mogelijkheden die de elektronica biedt meenemen. Zodanig dat wij de sector elektrotechniek weer stimuleren en inspireren om mee te doen. Nieuwe technieken ontstaan immers uit visie of vraag en wat mij betreft in dit geval vanuit ‘vraagvisie’. Weten wat de latente behoefte van de markt is en daarop inspelen."

Meer standaardisatie

Daarbij meent Haas dat hydrauliek nog meer kan leren van de elektronicamarkt. "Elektronica is eigenlijk één grote Lego-doos met gestandaardiseerde componenten die in een ontwerpprogramma naadloos aan elkaar zijn te knopen tot een gewenste oplossing. Hydraulische oplossingen daarentegen zijn nog veel te vaak erg klantspecifiek en vereisen relatief veel exotische componenten en kennis van ontwerpen en installeren. Ik dénk dat hydrauliek baat kan hebben bij meer standaardisatie zodat we ook in deze sector met meer Lego-dozen kunnen werken. Dat maakt het meteen ook een stukje goedkoper en dus aantrekkelijker."

Glorieuze terugkomst?

Het belangrijkste probleem voor een glorieuze terugkomst ziet Haas in het gebrek aan enthousiasme en kennis ten aanzien van hydrauliek. "Er zijn op dit terrein te weinig mensen die het vak beheersen en in staat zijn een goed hydraulisch systeem te engineeren. Laat staan dat we over mensen beschikken die de ideeën met betrekking tot hybride oplossingen kunnen vertalen naar de praktijk. In Amerika worden inmiddels wel speciaal mensen hiervoor opgeleid, maar in het Nederlandse onderwijs zien we bar weinig gebeuren dat leidt tot het benodigde kennisniveau. Waar de oplossing ligt kan ik ook niet zomaar zeggen. Intern opleiden biedt natuurlijk perspectieven en ik zie dat onder meer branchevereniging Feda ook het nodige doet aan kennisdeling. Maar er is meer nodig.

powerflex 3

Dankzij de integratie van elektronica nemen bijvoorbeeld ook de kansen voor geregelde microhydrauliek weer toe. (foto: Hydro Leduc)

"Daarom een oproep naar de sector om dit specialisme met hart en ziel uit te dragen en te laten zien welke mooie dingen er mogelijk zijn. Mensen enthousiast maken is een eerste stap in de goede richting en daarna opleiden natuurlijk. Bedrijfsscholen, meester-gezel-principe? Allemaal bruikbaar. Wanneer we dit gezamenlijk goed oppakken, zie ik de toekomst voor hydrauliek rooskleurig in. Er vindt integratie plaats, het hybride deel wint aan terrein en wellicht dat microhydrauliek in de toekomst weer een stukje terrein ‘terugwint’ om zodoende de bedreigingen om te zetten naar  kansen.

Ing. M. de Wit – Blok

http://www.powerflex-fhp.nl/