Zwaartekrachtgolvendetector Lisa slaagt voor tussenrapport

Het toekomstige zwaartekrachtgolfobservatorium in de ruimte, Laser Interferometer Space Antenna (Lisa) geheten, is onlangs geslaagd voor zijn zogeheten Mission Definition Review (MDR). Dit is een van de goedkeuringsprocedures die de Europese Ruimtevaartorganisatie (Esa) stelt aan al zijn materieel.

Het slagen van de MDR bevestigt onder meer dat het huidige ontwerp haalbaar en geschikt is, dat de technologische ontwikkelingen toereikend zijn, en dat de interfaces tussen ruimtevaartuig, instrument, grondsegment en draagraket goed zijn bepaald.

De lancering van Lisa staat gepland voor 2034. Lisa zal bestaan uit drie satellieten die samen een gelijkzijdige driehoek vormen waarvan elke zijde ongeveer 2,5 miljoen kilometer lang is. Als er zwaartekrachtgolven door de opstelling gaan, veranderen deze afstanden met een fractie van de diameter van een atoom. De belangrijkste technologieën van Lisa zijn tussen eind 2015 en medio 2017 met succes gedemonstreerd in de Lisa Pathfinder-missie.

Lisa gaat laagfrequente zwaartekrachtgolven meten met een trillingstijd van tien seconden tot meer dan een halve dag. Dergelijke golven kunnen niet worden waargenomen met detectoren op aarde. Ze worden uitgezonden bij gebeurtenissen als het samensmelten van super-zware zwarte gaten met miljoenen keren de massa van onze zon in het midden van sterrenstelsels, de baanbewegingen van tienduizenden dubbelsterren in de Melkweg, en mogelijk exotische bronnen zoals kosmische snaren.

Nederlandse deelname

De Nederlandse bijdrage aan Lisa is gebundeld in het Lisa-NL-consortium . Naast diverse wetenschappers van Nederlandse universiteiten bestaat dat uit de onderzoeksinstituten SRON, Nikhef, TNO en onderzoekschool Nova. Deze Nederlandse instituten werkten eerder al mee aan de testmissie LISA Pathfinder. Nederlandse bijdragen aan de hardware voor Lisa worden nog onderzocht en zouden kunnen bestaan uit optische systemen, elektronica voor de ‘fase-camera’, kalibratie en dataverwerking.