Meer plastic inzamelen levert weinig milieuwinst

Het inzamelen van zo veel mogelijk plastic afval van huishoudens, leidt niet automatisch tot milieuwinst. Dat stelt het Centraal Planbureau (CPB) in het rapport ‘De circulaire economie van kunststof; van grondstoffen tot afval’. Het zou beter zijn om de nadruk te leggen op kwaliteit in plaats van kwantiteit.

Het ingezamelde plastic wordt momenteel verwerkt tot een basisproduct van matige kwaliteit dat beperkt bruikbaar is. Als we steeds meer verzamelen, kunnen grote voorraden van dit beperkt bruikbare basisproduct ontstaan, waarop het uiteindelijk alsnog zal worden verbranden.

Een betere strategie is daarom om het ingezamelde plastic beter te sorteren. Dan gaat de kwaliteit van de gerecyclede kunststof omhoog. Dit leidt weliswaar tot hogere kosten, maar ook tot meer milieuwinst.

Tegelijk is het volgens het CPB de vraag wat het recyclen überhaupt aan milieuwinst oplevert. De bijdrage van recycling aan de reductie van de CO2-uitstoot bedraagt hooguit 0,15% van de totale uitstoot in Nederland. Er is ook geen directe relatie te leggen tussen het recyclen van kunststof en het terugdringen van zwerfafval en plasticsoep.

Schadelijke bij-effecten

Daarbij kunnen maatregelen om meer afval te scheiden ongewenste neveneffecten hebben. Zo kunnen hogere tarieven voor restafval leiden tot vervuiling van ander afval, zoals het groente-, fruit en tuinafval (gft). Van dat gft-afval wordt compost gemaakt en de kunststofresten in compost belanden uiteindelijk veelal in het oppervlaktewater.

Biobased helpt niet

Biobased plastics bieden daarbij geen uitkomst. Slechts een kwart van de bioplastics is geschikt om te composteren en vaak kan dat alleen in een industriële omgeving. Bovendien is voor de verbouw van biomassa veel ruimte nodig, wat ten koste kan gaan van natuur- of landbouwgrond. De milieuwinst van de bioplastics is daarmee sterk afhankelijk van de bij-effecten.

Kansen voor verbetering

Het CPB heeft geen alternatieve maatregelen onderzocht om zwerfafval en plasticsoep tegen te gaan. Het rapport signaleert wel aanknopingspunten die mogelijk kansrijk zijn. Zo kunnen regels (vaak in internationaal verband) voor bijvoorbeeld het gebruik van kunststof in cosmetica worden aangescherpt, technieken om kunststof uit afvalwater te filteren verder worden verbeterd, en het statiegeldsysteem worden uitgebreid. Nieuwe technologische ontwikkelingen zouden bovendien de kwaliteit van het gerecyclede kunststof kunnen verbeteren en de kosten verlagen.