Grafeen-sandwich met roterende moleculen

Materiaalonderzoekers aan de Fakultät für Physik van de Universität Wien hebben een nieuwe hybride structuur ontwikkeld. Bij de zogenoemde Buckyball-sandwich ligt een enkele laag fullereen-moleculen (kogels uit zestig koolstofatomen met ongeveer de structuur van een voetbal) ingebed tussen twee grafeen-membranen.

Koolstof vormt de basis van een enorm aantal chemische verbindingen. Men vindt het in verschillende vormen van uiteenlopende dimensies en kan in diverse geometrieën verbindingen aangaan. Om deze redenen nemen koolstofmaterialen al lang een bijzondere plaats in in het materiaalonderzoek.

Terwijl de driedimensionale structuren uit koolstof (diamant en grafiet) al sinds de oudheid bekend zijn, werd de eerste laagdimensionale allotoop (het quasi nuldimensionale fullereen ) pas in 1985 ontdekt.

Sinds 1991 zijn eendimensionale koolstof-nanobuisjes een geliefd onderzoeksthema en sinds 2004 is de tweedimensionale vorm grafeen experimenteel te realiseren.

Wetenschappers hebben sindsdien ook verschillende combinaties uit deze koolstof-allotropen (bijvoorbeeld met fullereen gevulde koolstof-nanobaasjes en in grafiet ingebed fullereen) geproduceerd en onderzocht.

Hybride koolstofsysteem

De onderzoekers van de Universität Wien presenteerden onlangs een hybride koolstofsysteem, waarbij een enkele laag fullereen is ingebed tussen twee grafeenlagen. Het onderzoek naar de structuur van deze Buckyball-sandwich met behulp van atomair opgeloste raster-transmissie-elektronenmicroscopie leverde verrassende inzichten in de dynamiek van de moleculen op.

Aan de randen van de fullereen-oppervlakken namen de onderzoekers de diffusie van afzonderlijke fullereen binnen de grafeen-sandwich waar. Bovendien roteerden de fullerenen. Deze rotatie wordt echter geblokkeerd wanneer de fullerenen onder langere elektronenbestraling tot grotere objecten versmelten.

Met het fullereen-grafeen-systeem hebben de wetenschappers een nieuwe materiaalsoort gecreëerd, die een gat in de beschikbare combinaties van hybride koolstofsystemen opvult. De grafeen sandwich vormt een nano-reactiekamer, waarvan de moleculaire dynamiek in de transmissie-elektronenmicroscoop door het grafeen venster heen kan worden waargenomen.

De onderzoekers verwachten, dat dit werd ook een veelheid aan nieuwe mogelijkheden voor de bestudering van andere moleculaire systemen in de tweedimensionale tussenruimte van twee grafeen membranen mogelijk maakt.

bron: Universität Wien